Phỏng vấn không cấu trúc là kiểu phỏng vấn mà cuộc trò chuyện diễn ra một cách linh hoạt, không theo bộ câu hỏi cố định nào cả. Thay vì chuẩn bị sẵn danh sách câu hỏi và hỏi theo thứ tự, bạn sẽ dựa vào mạch trò chuyện để đặt câu hỏi tiếp theo giống như đang nói chuyện tự nhiên với nhau. Đây có vẻ là một trải nghiệm thú vị nhưng liệu thoải mái có luôn đồng nghĩa với hiệu quả? Cùng xem thử kiểu phỏng vấn này có những ưu và nhược điểm gì nhé!

Các giá trị vượt trội mà phỏng vấn không cấu trúc mang lại

“Cần tìm hiểu kỹ ưu và nhược điểm của hình thức phỏng vấn không cấu trúc để đánh giá mức độ phù hợp của nó trong từng tình huống tuyển dụng cụ thể.”

Có lẽ bạn đã thấy được ngay ưu điểm nổi bật của phỏng vấn không cấu trúc là khả năng tạo ra không khí thoải mái, gần gũi. Khi không bị bó buộc bởi bảng câu hỏi cứng nhắc, cả nhà tuyển dụng và ứng viên đều cảm thấy dễ thở hơn.

“Bạn không phải căng mình ghi chú hay bám sát danh sách câu hỏi cố định, còn ứng viên cũng không bị áp lực phải trả lời đúng chuẩn. Mọi thứ diễn ra linh hoạt, tự nhiên như một cuộc đối thoại đời thường nên ai cũng có không gian lắng nghe, suy nghĩ và phản hồi theo cách chân thật nhất. Đây là điều đặc biệt hữu ích khi nói về những chủ đề mang tính cá nhân hoặc trải nghiệm sâu sắc mà ứng viên khó có thể bộc lộ trong môi trường phỏng vấn quá trang trọng hay gò bó”, chị Phan Thanh Nhã – HR Senior chia sẻ.

Chưa dừng lại ở đó, vì không giới hạn trong khuôn mẫu nên bạn có thể linh hoạt đặt thêm câu hỏi dựa trên những gì ứng viên vừa chia sẻ và đào sâu hơn vào các khía cạnh thú vị hoặc bất ngờ. Chẳng hạn, nếu họ kể về trải nghiệm làm việc căng thẳng và nhắc đến việc bị mất ngủ trong thời gian dài, bạn có thể gợi mở thêm: “Lúc đó việc mất ngủ ảnh hưởng như thế nào đến tâm trạng và công việc hằng ngày của bạn?” để khai thác thêm về suy nghĩ, động lực, phong cách làm việc, từ đó làm rõ các giá trị cá nhân, mức độ phù hợp văn hóa và tiềm năng phát triển dài hạn của ứng viên – những yếu tố thường khó đánh giá qua hình thức phỏng vấn truyền thống.

Ngoài ra,theo chị Thanh Nhã,phỏng vấn không cấu trúc còn tạo cảm giác gần gũi và kết nối giữa hai bên. Thay vì chỉ hỏi và trả lời một chiều, bạn và ứng viên có thể tương tác linh hoạt hơn: bạn phản hồi, gật gù, hỏi thêm dựa vào cảm xúc thật, còn ứng viên thì cảm thấy mình đang được lắng nghe chứ không chỉ “trả bài”. Ví dụ, khi ứng viên kể về quãng thời gian khó khăn khi bắt đầu công việc mới, bạn có thể chia sẻ một chút cảm xúc hoặc trải nghiệm tương tự: “Mình cũng từng thấy rất lạc lõng hồi mới vào công ty…”. Những chi tiết nhỏ như vậy giúp cuộc trò chuyện trở nên chân thật và thú vị hơn rất nhiều.

Các rào cản trong việc triển khai phỏng vấn không cấu trúc

Mặc dù phỏng vấn không cấu trúc mang lại nhiều lợi thế nhưng quá trình triển khai phương pháp này cũng mắc phải nhiều rào cản đáng kể.

Điển hình là bạn sẽ khó so sánh giữa các ứng viên. Điều này là vì mỗi ứng viên có thể được hỏi những nội dung rất khác nhau, tùy vào cảm hứng và hướng đi của cuộc trò chuyện. “Chẳng hạn, bạn có thể dành 15 phút nói chuyện về kỹ năng làm việc nhóm với một ứng viên vì họ nhắc đến chuyện từng làm leader, trong khi ứng viên khác lại được hỏi sâu về cách giải quyết mâu thuẫn vì tình huống họ kể khác hẳn. Cuối cùng, bạn có thể thấy cả hai đều ổn nhưng lại khó đánh giá ai thật sự phù hợp hơn vì không có cùng một thước đo chung”, chị Thanh Nhã nêu ví dụ.

Hơn nữa, vì cuộc phỏng vấn diễn ra theo kiểu trò chuyện tự do nên cảm xúc cá nhân của bạn rất dễ xen vào quá trình đánh giá mà đôi khi chính bạn cũng không nhận ra. Giả sử bạn cảm thấy “hợp gu” với một ứng viên nào đó, có thể vì họ nói chuyện thân thiện, có điểm chung với bạn hoặc đơn giản là bạn thấy họ dễ mến thì bạn có xu hướng hỏi thêm nhiều câu gợi mở, tạo không khí tích cực và đánh giá họ cao hơn. Trong khi một ứng viên khác, dù năng lực không kém, nhưng vì không “hợp vibe”, bạn lại vô tình hỏi ít hơn hoặc không khai thác hết tiềm năng của họ. Điều này khiến kết quả cuối cùng thiếu khách quan và dễ bị sai lệch

Thêm một rào cản nữa được chị Thanh Nhã nhắc đến, đó là “Phỏng vấn không cấu trúc nghe thì có vẻ “dễ thở” nhưng thật ra lại đòi hỏi người phỏng vấn phải có kinh nghiệm và kỹ năng tốt mới dẫn dắt được cuộc trò chuyện hiệu quả”.

Chị phân tích, vì không có sẵn bộ câu hỏi, bạn phải biết lắng nghe, phản ứng linh hoạt và khéo léo đặt câu hỏi tiếp theo cho đúng trọng tâm. Nếu thiếu kỹ năng, buổi phỏng vấn rất dễ bị lan man, lạc đề hoặc bỏ sót những thông tin quan trọng. Không thiếu trường hợp, người mới phỏng vấn lần đầu có thể mải trò chuyện quá lâu về sở thích cá nhân của ứng viên mà quên hỏi về kinh nghiệm làm việc thực tế. Kết quả là một cuộc trò chuyện vui vẻ thật đấy nhưng không đủ dữ liệu để đánh giá.

Vậy có nên áp dụng hình thức phỏng vấn không cấu trúc?

“Điều này tùy mục đích của bạn”, chị Thanh Nhã trả lời. Nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về tính cách, động lực cá nhân hay cách ứng viên suy nghĩ trong những tình huống mở thì kiểu phỏng vấn này có thể rất hữu ích. Nó giúp tạo cảm giác thoải mái và đôi khi chính sự thoải mái đó lại hé lộ những điều rất thật. Tuy nhiên, nếu bạn cần đánh giá nhiều ứng viên một cách công bằng, nhất quán thì nên kết hợp thêm bộ câu hỏi chuẩn hoặc bảng tiêu chí đánh giá chi tiết.

Phỏng vấn không cấu trúc giống như một cuộc trò chuyện mở vừa tự nhiên vừa dễ khai thác chiều sâu. Nhưng cũng giống như khi lái xe không bản đồ, bạn có thể khám phá được nhiều thứ hay ho nhưng cũng dễ bị lạc đường nếu không biết mình đang đi đâu. Vì vậy, hãy dùng kiểu phỏng vấn này khi bạn thật sự cần sự linh hoạt và đã sẵn sàng để dẫn dắt cuộc trò chuyện một cách tinh tế!

Trang Trần