Bất cứ ai tham gia kinh doanh đều cần phải biết lợi nhuận gộp là gì. Lợi nhuận gộp, hay lãi gộp, được gọi bằng thuật ngữ trong tiếng Anh là “Gross Profit”. Đó là phần giá trị chênh lệch sau khi khấu trừ giữa chi phí sản xuất sản phẩm (chi phí cung cấp dịch vụ) và doanh thu bán ra thị trường. Như vậy có thể hiểu lợi nhuận gộp là phần lãi thu được sau khi ta lấy doanh thu trừ đi các chi phí giá vốn hàng bán.
Phân biệt lợi nhuận gộp và thuật ngữ liên quan
“Tỉ suất lợi nhuận gộp” là một trong những thuật ngữ liên quan và dễ gây nhầm lẫn với “lợi nhuận gộp”. Vậy tỉ suất lợi nhuận gộp là gì?
Tỉ suất lợi nhuận gộp có thuật ngữ tiếng Anh là Gross Profit Margin. Đây là một chỉ số được tính toán nhằm đánh giá hiệu quả của mô hình kinh doanh và xác định sức khỏe tài chính của công ty theo thời gian. Tỉ suất lợi nhuận gộp đôi khi còn được gọi bằng thuật ngữ khác là “Hệ số biên lợi nhuận gộp”.
Người ta tính toán lợi nhuận gộp để xác định phần lãi thu được trong một khoảng thời gian nhất định. Tuy nhiên nếu dùng lợi nhuận gộp để đánh giá hiệu quả kinh doanh lâu dài của công ty sẽ dễ gây ra sai lầm. Bởi vì trong một số trường hợp lợi nhuận gộp tăng lên nhưng tỷ suất lợi nhuận gộp lại giảm đi, do đó không thể nói mô hình kinh doanh đó là hiệu quả.
Ví dụ như một công ty sản xuất ô tô tuy có lợi nhuận gộp tăng lên đến 16.950 triệu USD nhưng tỷ suất lợi nhuận gộp chỉ có 11,02%, ít hơn tỷ suất trung bình của ngành công nghiệp ô tô (14%) thì vẫn bị đánh giá là kinh doanh kém hiệu quả.
Một đặc điểm để dễ dàng phân biệt lợi nhuận gộp với tỷ suất lợi nhuận gộp chính là đơn vị đo giá trị. Lợi nhuận gộp được đo bằng giá trị tiền tệ, trong khi tỷ suất lợi nhuận gộp lại có đơn vị tính là tỷ lệ phần trăm.
Lợi nhuận gộp phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Bên cạnh tìm hiểu định nghĩa lợi nhuận gộp là gì, các doanh nghiệp cần phải biết thêm các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của nó. Tùy thuộc vào mỗi loại hình kinh doanh và phương thức sản xuất khác nhau, giá trị của lợi nhuận gộp cũng phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau như:
- Giá nguyên liệu thu mua thực tế (bao gồm cả chi phí vận chuyển);
- Chi phí trả lương cho nhân công;
- Lượng chi phí bị hao hụt trong quá trình sản xuất/ cung cấp dịch vụ;
- Chi phí nhập kho và vận chuyển chế phẩm;
Lợi ích khi tính lợi nhuận gộp là gì?
Biểu thị giá trị thu nhập của doanh nghiệp
Lợi nhuận gộp là gì và các lợi ích của nó luôn là điều được các doanh nghiệp quan tâm. Trên thực tế, chỉ số lợi nhuận gộp cho biết giá trị thu nhập của doanh nghiệp qua các giai đoạn kinh doanh. Nghĩa là thông qua chỉ số lợi nhuận gộp, chủ doanh nghiệp nắm bắt được mỗi đồng doanh thu đem lại bao nhiêu đồng thu nhập thực tế. Bởi vậy lợi nhuận gộp thường xuyên xuất hiện trong các văn bản báo cáo tháng, báo cáo quý.
Làm cơ sở tính toán tỷ suất lợi nhuận gộp (hệ số biên lợi nhuận)
Có được giá trị của lợi nhuận gộp là gì, doanh nghiệp có thể căn cứ vào đó để tính toán tỷ suất lợi nhuận gộp (hay hệ số biên lợi nhuận gộp). Doanh nghiệp nào có tỷ suất lợi nhuận gộp càng cao đồng nghĩa số lãi ròng càng lớn. Do đó kết quả của phép tính giúp doanh nghiệp có cơ sở dữ liệu vững chắc để xác định mức độ hiệu quả của chiến lược kinh doanh, đồng thời đánh giá tiềm năng của mỗi doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, thông qua tính toán tỷ suất lợi nhuận gộp, doanh nghiệp có thể kiểm soát được đâu là chi phí hợp lý, đâu là chi phí cần phải loại bỏ nhằm đạt được nhiều lợi nhuận hơn. Đây cũng là cơ sở chiến lược để các nhà đầu tư rót vốn giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô kinh doanh.
Công thức tính lợi nhuận gộp là gì?
Tính lợi nhuận gộp đem lại nhiều lợi ích như thế, vậy công thức tính lợi nhuận gộp là gì? Dưới đây là cách tính lợi nhuận gộp đơn giản và dễ dàng nhất:
Công thức tính lợi nhuận gộp
Công thức tính lợi nhuận gộp đơn giản như sau:
Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán
Trong đó:
Doanh thu thuần: là khoản doanh thu bán hàng sau khi đã trừ hết các chi phí giảm trừ doanh thu như chiết khấu thương mại, khuyến mãi giảm giá, các loại thuế (thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt…), doanh thu hàng bán ra bị hoàn trả lại...
Giá vốn hàng bán: là tổng chi phí từ đầu đến cuối quy trình tạo ra sản phẩm và đem sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Nó bao gồm nhiều chi phí khác nhau như chi phí nguyên liệu, chi phí nhân công, chi phí bán hàng, chi phí kho bãi, chi phí quản lý doanh nghiệp… Nhìn chung giá vốn hàng bán là sự tổng hợp các chi phí ở các giai đoạn khác nhau theo quy trình sản xuất.
Để biết cụ thể hơn về cách tính lợi nhuận gộp là gì, hãy xem xét báo cáo kết quả hoạt động của một công ty X trong năm 2020 như sau:
Doanh thu hoạt động (đã khấu trừ các khoản giảm trừ doanh thu): 130.564 (đơn vị triệu đô)
Giá vốn nguyên liệu: 89.276
Chi phí bán hàng và quản lý chung: 16.154
Chi phí nghiên cứu và phát triển: 2.548
Khấu hao: 3.396
Căn cứ vào dữ liệu trên, ta có thể tính lợi nhuận gộp như sau:
Giá vốn hàng bán = Tổng chi phí hoạt động = 89.276 + 16.154 + 2.548 + 3.396 = 111.374 (triệu USD)
Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán = 130.564 - 111.374 = 19.190 (triệu USD)
2. Công thức tính tỷ suất lợi nhuận gộp (hệ số biên lợi nhuận gộp)
Tỷ suất lợi nhuận gộp (hay hệ số biên lợi nhuận gộp) được tính bằng công thức sau đây:
Tỷ suất lợi nhuận gộp (%) = Lợi nhuận gộp/ Doanh thu thuần
Tỷ suất lợi nhuận gộp hoặc hệ số biên lợi nhuận gộp biểu thị hiệu quả kinh doanh và khả năng sinh lời của một số vốn đầu tư nhất định. Bên cạnh đó, tỷ suất lợi nhuận gộp còn được dùng để so sánh tiềm năng các doanh nghiệp trong cùng một ngành với nhau, qua đó thể hiện được mức độ cạnh tranh của doanh nghiệp so với các đối thủ khác.
Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất tô tô A có tỷ suất lợi nhuận gộp là 16%, nghĩa là cứ 1 đồng doanh thu bán hàng thì tạo ra được 0,16 đồng thu nhập. Rõ ràng, khi so sánh với doanh nghiệp B (có tỷ suất lợi nhuận gộp 13%), ta thấy doanh nghiệp A kinh doanh hiệu quả hơn và quản lý tốt hơn. Như vậy, doanh nghiệp nào có tỷ suất lợi nhuận gộp cao hơn chứng tỏ doanh nghiệp đó kiểm soát tốt hơn và có lãi hơn, đáng để đầu tư hơn.
Ngoài so sánh mức độ cạnh tranh giữa các doanh nghiệp với nhau, tỷ suất lợi nhuận gộp còn cho phép ta đánh giá mức độ nổi bật của doanh nghiệp trên thị trường lĩnh vực. Chẳng hạn khi so sánh với tỷ suất lợi nhuận gộp chung của ngành sản xuất ô tô năm 2020 là 14%, dễ thấy doanh nghiệp A có hiệu quả kinh doanh rất tốt và nổi bật trên thị trường sản xuất ô tô.
Bài viết trên là tổng hợp kiến thức cơ bản về lợi nhuận gộp là gì và cách tính lợi nhuận gộp đơn giản, dễ dàng. Trên thực tế, lợi nhuận gộp là một trong những chỉ số cơ bản mà doanh nghiệp cần quan tâm. Bất cứ doanh nghiệp nào muốn kinh doanh thành công đều phải dựa vào lợi nhuận gộp cùng tỷ suất lợi nhuận gộp để đánh giá khách quan, chính xác và có phương hướng điều chỉnh chiến lược phù hợp. Nhìn chung lợi nhuận gộp được xem là thước đo chuẩn xác giúp doanh nghiệp nắm bắt tình hình và đưa ra phương án kinh doanh phù hợp nhất.
Pha Lê
