Market economy là gì và ưu nhược điểm ra sao?

Market economy là gì? Market economy được gọi là nền kinh tế thị trường. Có thể bạn đã nghe khá nhiều về thuật ngữ này nhưng đã thực sự hiểu nó có đặc điểm gì nổi bật? Nếu chưa thì cùng tìm hiểu qua nội dung sau nhé.

Economy là gì?

Economy – Kinh tế học là nghiên cứu về cách phân bổ các nguồn lực khan hiếm cho sản xuất, phân phối và tiêu dùng, cho cả cá nhân và tập thể.

Có hai loại kinh tế học chính là kinh tế học vi mô, tập trung vào hành vi của người tiêu dùng và nhà sản xuất cá nhân, và kinh tế học vĩ mô, xem xét các nền kinh tế tổng thể trên quy mô khu vực, quốc gia hoặc quốc tế.

Market là gì?

Market – Thị trường được định nghĩa là tổng tất cả những người mua và người bán trong khu vực được xem xét. Khu vực có thể là toàn cầu hoặc các quốc gia, khu vực, tiểu bang hoặc thành phố.

Market economy là gì?

Market economy là hệ thống kinh tế trong đó các quy luật cung và cầu quyết định việc sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Cung bao gồm tài nguyên thiên nhiên, vốn và lao động. Nhu cầu bao gồm việc mua hàng của người tiêu dùng, doanh nghiệp và chính phủ.

Mọi người trao đổi các nguồn lực, chẳng hạn như tiền, lấy các nguồn lực khác, chẳng hạn như hàng hóa hoặc dịch vụ, trên cơ sở tự nguyện. Giá trị của các tài nguyên được trao đổi dựa trên mức độ khan hiếm của mỗi tài nguyên và số lượng người muốn tài nguyên đó. Nếu nguồn cung cấp thấp nhưng nhu cầu cao thì giá cả sẽ có xu hướng cao. Nếu cầu thấp và cung cao, giá sẽ có xu hướng xuống thấp.

Tăng trưởng và phát triển kinh tế trong nền kinh tế thị trường được xác định bởi rủi ro và lợi nhuận tương đối mà hoạt động kinh tế cụ thể mang lại cho các cá nhân. Nếu rủi ro quá cao và lợi nhuận quá thấp thì một số hoạt động nhất định có thể sẽ phải dừng lại.  

Sự tham gia của chính phủ vào việc điều chỉnh các giao dịch thị trường trong nền kinh tế thị trường chỉ giới hạn ở mức độ gần như đảm bảo rằng các quy tắc của thị trường được thực thi và áp dụng một cách công bằng cho tất cả các bên tham gia.

Ngoài ra, sự tham gia của chính phủ trong việc lập kế hoạch hoặc chỉ đạo phát triển và tăng trưởng kinh tế rất hạn chế. Trên thực tế, không có cái gọi là nền kinh tế thị trường thuần túy bởi vì điều đó có nghĩa là sẽ không có thuế suất đối với các hoạt động kinh tế hoặc sự điều tiết của chính phủ đối với các hoạt động kinh tế.

Ngược lại với kinh tế thị trường là nền kinh tế “phi thị trường” – là nền kinh tế chịu sự quản lý hoặc kiểm soát chặt chẽ của chính phủ.

“Nền kinh tế thị trường, còn được gọi là nền kinh tế thị trường tự do, là nền kinh tế trong đó hàng hóa được mua và bán và giá cả được xác định bởi thị trường tự do, với sự kiểm soát tối thiểu của chính phủ.”

Command economy là gì?

Command economy còn được gọi là nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung là nền kinh tế trong đó chính phủ đưa ra tất cả các quyết định kinh tế. Chính phủ hoặc tập thể sở hữu đất đai và tư liệu sản xuất. Nền kinh tế này không dựa vào quy luật cung và cầu mà vận hành trong nền kinh tế thị trường và nó bỏ qua những tập quán định hướng nền kinh tế truyền thống.

Ưu điểm của nền kinh tế thị trường

Hiểu được bản chất của nền kinh tế thị trường market economy là gì, bạn có thể thấy nó có nhiều ưu điểm nổi bật như:

Cung cấp cho xã hội những hàng hóa hoặc dịch vụ phù hợp vào đúng thời điểm

Bởi vì cạnh tranh hoạt động theo cung và cầu trong nền kinh tế thị trường nên các doanh nghiệp và cá nhân được tiếp cận với hàng hóa hoặc dịch vụ chính xác mà họ cần.

Mặc dù chất lượng của những hàng hóa này có thể khác nhau tùy thuộc vào nhà sản xuất, nhưng các tầng lớp kinh tế xã hội khác nhau có thể tiếp cận những hàng hóa cụ thể trong phạm vi giá mà họ mong muốn. Điều này loại bỏ việc chỉ định ai sẽ được tiếp cận với hàng hóa cụ thể và ở mức giá nào.

Tạo sự cạnh tranh

Nền kinh tế thị trường phát triển mạnh là do các doanh nghiệp buộc phải liên tục đổi mới để tồn tại. Những doanh nghiệp không chịu đổi mới sẽ bị tụt hậu vì luôn có người sẵn sàng nhìn mọi thứ theo một cách khác. Động lực này là nền tảng của nền kinh tế thị trường vì nó phải ở đó để khuyến khích các sản phẩm và dịch vụ tốt hơn được tạo ra theo thời gian.

Giảm nhu cầu lưu trữ sản phẩm

Do quy luật cung cầu được thực thi trong nền kinh tế thị trường nên các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa dựa trên nhu cầu mà xã hội yêu cầu. Điều này làm giảm nhu cầu lưu trữ các sản phẩm thừa vì bất cứ thứ gì thừa sẽ được bán với giá chiết khấu hoặc chỉ đơn giản là bị tiêu hủy, mục đích là để tạo ra sự cân bằng giữa nhu cầu của xã hội và số lượng hàng hóa được sản xuất.

Giá cả thường được giữ ở mức thấp

Bởi vì sự cạnh tranh hiện hữu trong một ngành, giá cả có xu hướng thấp hơn bởi vì các doanh nghiệp đang cố gắng có được càng nhiều khách hàng càng tốt.

Nhược điểm của nền kinh tế thị trường

Sản xuất hàng hóa và dịch vụ với chất lượng thấp hơn

Mục tiêu của nền kinh tế thị trường là tìm kiếm sự cân bằng giữa chi phí và lợi nhuận. Doanh nghiệp sẽ giảm thiểu chi phí và tối đa hóa lợi nhuận. Điều đó có nghĩa là những công nhân có kỹ năng đòi hỏi mức lương cao sẽ được thay thế bằng những công nhân có kỹ năng thấp hoặc trung bình, những người vẫn có thể tạo ra một sản phẩm tốt, nhưng với giá rẻ hơn, đồng nghĩa với việc nền kinh tế thị trường hiếm khi cung cấp những hàng hóa và dịch vụ tốt nhất.

Gia công diễn ra thường xuyên hơn

Bởi vì mục tiêu là sản xuất hàng hóa chất lượng cao nhất với giá thấp nhất có thể, nhiều công ty thuê ngoài công việc và sản xuất cho các nhà cung cấp nước ngoài. Ở các nước kém phát triển, mức lương thấp hơn nhiều. Nếu một công nhân địa phương cần 10 đô la mỗi giờ và một công nhân ở nơi khác sẽ làm việc với 10 đô la mỗi ngày, thì việc thuê ngoài cho phép một doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận tốt hơn.

Giá cả hàng hóa thường tăng

Hàng hóa là sản phẩm nông nghiệp sơ cấp hoặc nguyên liệu thô được mua hoặc bán. Cà phê là một loại hàng hóa, cũng như đồng. Trong nền kinh tế thị trường, đây là những mặt hàng thiết yếu của quá trình sản xuất. Không có chúng, một doanh nghiệp không thể tạo ra hàng hóa hoặc dịch vụ để bán. Bởi vì cung và cầu áp dụng, và hầu hết các doanh nghiệp cần hàng hóa để hoạt động, giá của những hàng hóa này cao hơn và mức tăng đó được đưa vào giá tiêu dùng cuối cùng.

Mất cân đối nền kinh tế thường xuyên xảy ra

Cuộc đại suy thoái năm 2007-2009 xảy ra do thiếu quy định trong một số lĩnh vực, bao gồm cả nhà ở, trên khắp thế giới. Những cuộc suy thoái tương tự đã xảy ra trong suốt lịch sử bởi vì nền kinh tế thị trường cuối cùng tạo ra sự mất cân bằng. Khi nhiều doanh nghiệp cố gắng tối đa hóa lợi nhuận mà không quan tâm đến rủi ro, cuối cùng một sự kiện tiêu cực sẽ xảy ra và người tiêu dùng có xu hướng bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi sự thất thoát.

Tóm lại, market economy là gì? Đó là nền kinh tế mà hầu hết các nguồn lực được sở hữu và kiểm soát bởi các cá nhân và được phân bổ thông qua các giao dịch thị trường tự nguyện được điều chỉnh bởi sự tương tác của cung và cầu, trái ngược với nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung command economy.

Trâm Nguyễn