Chấm dứt hợp đồng trước thời hạn là gì?

By ThinhĐăng ngày:

Khi môi trường làm việc thay đổi, không ít người phải cân nhắc đến quyết định chấm dứt hợp đồng trước thời hạn. Dù là người lao động hay doanh nghiệp, hành động này luôn cần được thực hiện đúng quy định để tránh rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi chính đáng cho cả hai bên.

Chấm dứt hợp đồng trước thời hạn là gì?

Chấm dứt hợp đồng trước thời hạn là hành động một bên trong quan hệ lao động đơn phương kết thúc hợp đồng trước thời điểm đã cam kết. Theo Bộ luật Lao động 2019, đây là quyền hợp pháp của cả người lao động và người sử dụng lao động khi có lý do chính đáng và tuân thủ đúng quy định báo trước.

Chấm dứt hợp đồng trước thời hạn không chỉ là quyền, mà còn là trách nhiệm pháp lý của mỗi bên trong quan hệ lao động.


Khác với chấm dứt hợp đồng đúng hạn, việc kết thúc sớm thường phát sinh do thay đổi điều kiện làm việc, mâu thuẫn, sức khỏe hoặc nhu cầu tổ chức lại nhân sự. Việc hiểu rõ khái niệm này giúp hai bên xác định ranh giới giữa hành động hợp pháp và vi phạm, đồng thời tạo nền tảng cho quá trình giải quyết quyền lợi sau khi hợp đồng chấm dứt.

Cơ sở pháp lý của việc chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn

Cơ sở pháp lý về chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn được quy định rõ trong Bộ luật Lao động 2019 và các nghị định hướng dẫn như Nghị định 145/2020/NĐ-CP. Đây là khung pháp luật đảm bảo sự công bằng giữa hai bên khi muốn kết thúc hợp đồng sớm.
Theo quy định, quyền đơn phương chấm dứt chỉ được công nhận khi có lý do hợp lệ và thực hiện đúng thời hạn báo trước. Ngoài ra, người sử dụng lao động phải chứng minh được căn cứ hợp pháp nếu muốn chấm dứt hợp đồng với nhân viên. Việc tuân thủ nền tảng pháp lý này không chỉ bảo vệ quyền lợi các bên mà còn hạn chế tối đa nguy cơ phát sinh tranh chấp lao động, tạo môi trường làm việc ổn định và minh bạch hơn.

Các trường hợp được chấm dứt hợp đồng trước thời hạn

Pháp luật lao động cho phép người lao động được quyền chấm dứt hợp đồng trước thời hạn khi xuất hiện những lý do hợp pháp, chẳng hạn như không được bố trí đúng công việc, bị ngược đãi, không được trả đủ lương hoặc hoàn cảnh gia đình buộc phải nghỉ việc. Trong những trường hợp này, người lao động cần báo trước theo quy định để bảo đảm quyền lợi và tránh bị xem là nghỉ việc trái luật.
Ngược lại, người sử dụng lao động cũng có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu người lao động không hoàn thành nhiệm vụ, tự ý bỏ việc nhiều ngày hoặc đến tuổi nghỉ hưu theo quy định. Tuy nhiên, hành động này phải có căn cứ rõ ràng và được thông báo hợp lệ.
Pháp luật cũng quy định một số trường hợp cấm chấm dứt hợp đồng, như khi người lao động đang mang thai, nghỉ thai sản hoặc điều trị bệnh nghề nghiệp.

Thời hạn báo trước khi chấm dứt hợp đồng lao động

Thời hạn báo trước là yếu tố bắt buộc để việc chấm dứt hợp đồng lao động được xem là hợp pháp. Tùy theo loại hợp đồng, quy định báo trước có sự khác biệt cụ thể.
Đối với hợp đồng không xác định thời hạn, người lao động cần thông báo ít nhất 45 ngày. Hợp đồng xác định thời hạn yêu cầu báo trước tối thiểu 30 ngày, còn hợp đồng dưới 12 tháng chỉ cần 3 ngày làm việc. Nếu người lao động bị ngược đãi, không được trả lương đúng hạn hoặc môi trường làm việc không bảo đảm an toàn, họ có quyền nghỉ ngay mà không cần báo trước.
Người sử dụng lao động khi muốn chấm dứt hợp đồng cũng phải tuân thủ nguyên tắc này, trừ trường hợp người lao động vi phạm nghiêm trọng kỷ luật. Việc thực hiện đúng thời hạn báo trước giúp quá trình chấm dứt hợp đồng diễn ra minh bạch, tránh tranh chấp và đảm bảo quyền lợi của cả hai bên.

Quyền lợi và nghĩa vụ khi chấm dứt hợp đồng trước thời hạn

Khi hợp đồng lao động kết thúc sớm, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên sẽ được xác định tùy vào việc chấm dứt có hợp pháp hay không.
Nếu người lao động nghỉ đúng quy định, họ sẽ được thanh toán đầy đủ tiền lương, tiền phép năm chưa nghỉ, trợ cấp thôi việc và chốt sổ bảo hiểm xã hội. Ngoài ra, doanh nghiệp có trách nhiệm trả lại giấy tờ, xác nhận quá trình công tác để người lao động thuận lợi tìm việc mới.
Ngược lại, nếu người lao động tự ý nghỉ mà không có lý do chính đáng hoặc không báo trước, họ phải bồi thường cho doanh nghiệp nửa tháng tiền lương theo hợp đồng và khoản tương ứng với thời gian không báo trước.
Trường hợp doanh nghiệp đơn phương chấm dứt hợp đồng trái quy định, họ buộc phải nhận người lao động trở lại, trả đủ tiền lương, phụ cấp, đóng bảo hiểm và bồi thường ít nhất hai tháng tiền lương. Những quy định này giúp cân bằng lợi ích, bảo vệ quyền hợp pháp của cả hai bên trong quan hệ lao động.

Xử lý khi bị chấm dứt hợp đồng trái pháp luật

Khi bị chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật, người lao động có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Bước đầu tiên là gửi đơn khiếu nại đến công đoàn cơ sở hoặc Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội để được hòa giải. Nếu hòa giải không thành, người lao động có thể nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi doanh nghiệp đặt trụ sở.
Theo quy định, nếu doanh nghiệp bị xác định chấm dứt hợp đồng trái luật, họ phải nhận người lao động trở lại làm việc, trả đủ tiền lương, đóng bảo hiểm xã hội cho thời gian nghỉ việc và bồi thường ít nhất hai tháng tiền lương theo hợp đồng. Trong trường hợp người lao động không muốn quay lại, hai bên có thể thỏa thuận chấm dứt và thanh toán bồi thường tương ứng.
Việc hiểu rõ quy trình này giúp người lao động chủ động hơn khi đối mặt với tình huống bị cho nghỉ không hợp lệ, đồng thời nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật trong doanh nghiệp.

Mẫu đơn chấm dứt hợp đồng trước thời hạn và cách soạn thảo

Khi muốn kết thúc hợp đồng sớm, người lao động cần chuẩn bị đơn thông báo chấm dứt hợp đồng rõ ràng và đúng quy định. Một mẫu đơn cơ bản thường bao gồm các nội dung: họ tên, chức vụ, bộ phận công tác, lý do chấm dứt, thời điểm nghỉ và cam kết bàn giao công việc.
Lý do nêu trong đơn nên ngắn gọn, trung lập và thể hiện thiện chí hợp tác, tránh diễn đạt tiêu cực hoặc mâu thuẫn cá nhân. Thời điểm nộp đơn cần đảm bảo đúng thời hạn báo trước theo loại hợp đồng để tránh bị xem là đơn phương trái luật.
Người lao động nên gửi đơn qua email hoặc nộp trực tiếp cho bộ phận nhân sự, đồng thời lưu giữ bản sao có xác nhận nhận đơn. Việc chuẩn bị hồ sơ rõ ràng, hợp pháp không chỉ giúp quá trình nghỉ việc diễn ra thuận lợi mà còn bảo vệ quyền lợi khi cần chứng minh trong tranh chấp lao động sau này.

Câu hỏi thường gặp về chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn

Khi nào doanh nghiệp được phép cho nghỉ ngay mà không cần báo trước?
Doanh nghiệp chỉ có thể cho nghỉ ngay khi người lao động vi phạm nghiêm trọng kỷ luật, tự ý bỏ việc từ 5 ngày liên tục trở lên hoặc tiết lộ bí mật kinh doanh, gây thiệt hại lớn cho công ty.

Người lao động có thể rút lại đơn xin nghỉ trước thời hạn không?
Hoàn toàn có thể nếu người sử dụng lao động đồng ý và việc rút đơn diễn ra trước ngày nghỉ chính thức ghi trong đơn.

Hợp đồng xác định và không xác định thời hạn khác nhau thế nào khi nghỉ sớm?
Với hợp đồng xác định thời hạn, người lao động chỉ được đơn phương nghỉ khi có lý do chính đáng; còn hợp đồng không xác định thời hạn cho phép nghỉ bất cứ lúc nào nếu báo trước đúng thời gian quy định.

Tuân thủ quy định khi chấm dứt hợp đồng trước thời hạn giúp người lao động và doanh nghiệp duy trì sự tôn trọng, minh bạch trong quan hệ hợp tác. Hành động đúng luật không chỉ bảo vệ quyền lợi mỗi bên mà còn thể hiện tác phong chuyên nghiệp, góp phần xây dựng môi trường làm việc công bằng và đáng tin cậy hơn.

Trí Nhân

Về Tác Giả

Thinh

Sao chép thành công