Dư luận là gì? Yếu tố tác động đến việc hình thành dư luận

Bạn có thể nghe nhiều về dư luận nhưng đã thực sự hiểu dư luận là gì? Hôm nay sẽ cùng tìm hiểu nhé.

Dư luận là gì?

Dư luận (Tiếng Anh là Public Opinion: được ghép bởi hai từ Public – Công khai, công chúng và Opinion – ý kiến, quan điểm) là hiện tượng tâm lý bắt nguồn từ một nhóm người, biểu hiện bằng những phán đoán, bình luận về một vấn đề, một sự kiện, hiện tượng nào đó mà họ quan tâm kèm theo thái độ, cảm xúc và những đánh giá chủ quan nhất định, được truyền từ người này sang người kia, nhóm người này sang nhóm người khác, có thể được truyền đi một cách tự phát hoặc được tung ra một cách cố ý. Nếu được lan truyền rộng rãi và lặp đi lặp lại thì sẽ trở thành dư luận xã hội – một khái niệm vô cùng phổ biến trong đời sống hằng ngày của nhân loại.

“Dư luận là quan điểm, thái độ và suy nghĩ chung của đa số dân chúng nói chung về một vấn đề công khai cụ thể”

Dư luận không phải luôn luôn xấu. Dư luận cũng như bộ quần áo mà bạn đang mang, cũng tồn tại 2 mặt trái – phải, tích cực và tiêu cực.

Mặt tích cực và tiêu cực của dư luận là gì?

Tích cực

Dư luận là sức mạnh tinh thần trong xã hội, là hành vi biểu hiện cho quyền tự do ngôn luận của con người, là cơ hội để mỗi cá nhân được bày tỏ và bảo vệ quan điểm của bản thân trước những vấn đề, hiện tượng có liên quan đến lợi ích và đời sống cộng đồng. Tuy không mang tính pháp lý nhưng dư luận lại có khả năng điều chỉnh hành vi, hoạt động của các thành viên trong xã hội. Nếu dư luận được hình thành với quy mô lớn, nhận được sự tham gia, hưởng ứng của cả cộng đồng, tạo nên những “làn sóng” trên khắp các kênh truyền thông đại chúng thì sẽ có khả năng đấu tranh với những bất công và giành lại công bằng cho một tổ chức/cá nhân nào đó.

Về mặt pháp luật, dư luận sẽ góp phần giúp chính phủ kịp thời nhận ra những lỗ hổng của các dự thảo luật, những sai phạm của đội ngũ cán bộ trong quá trình thực thi pháp luật… để kịp thời đưa ra những chủ trương, quyết sách phù hợp với tình hình thực tế và yêu cầu của xã hội.

Tiêu cực

Quyền tự do ngôn luận cho phép con người được tự do phát ngôn, tự do bày tỏ quan điểm của bản thân. Tuy nhiên, nó cũng khiến con người trở nên “lạm quyền”, phát ngôn một cách vô tội vạ mà không cần xác minh thông tin, từ đó phát sinh những tin đồn sai sự thật, gây ảnh hưởng xấu đến đối tượng là tâm điểm của dư luận và những người xung quanh họ. 

Nếu không được kiểm soát và xử lý một cách kịp thời, chính xác thì dư luận có thể khiến cộng đồng, xã hội hoang mang. Trầm trọng hơn, nó còn có thể tạo điều kiện cho các phần tử phản động kích động, lôi kéo người dân tham gia vào các hoạt động chống phá.

Các nhân tố tác động đến quá trình hình thành dư luận

Để trả lời cho thắc mắc yếu tố hình thành dư luận là gì, có thể kể đến nhân tố khách quan và chủ quan.

Nhân tố khách quan

Dư luận được coi là biểu hiện của hành vi tập thể, do đó nó thường được khởi điểm từ một cá nhân hoặc một nhóm xã hội nhỏ, từ đó kích thích các cá nhân khác, nhóm xã hội khác cùng tham gia vào quá trình hình thành dư luận. 

Thông thường, các nhân tố khách quan tác động đến dư luận là các thông tin bằng hình ảnh, video sống động, trực quan và có tính thời sự, thu hút được sự quan tâm chú ý của những nhóm người nhất định. Dưới tác động của những nhân tố này, các nhóm công chúng khác nhau sẽ cùng được lôi cuốn vào quá trình bàn luận thông qua hoạt động tìm kiếm thông tin, bàn bạc, trao đổi và chia sẻ quan điểm cá nhân với những người xung quanh.

Nếu những nhân tố này xuất hiện không đầy đủ, thiếu rõ ràng thì phán đoán của mỗi người sẽ mơ hồ, từ đó có thể dẫn đến những tin đồn – một sự cường điệu hóa hoặc xuyên tạc sự thật.

Nhân tố chủ quan

Hiểu đơn giản thì nhân tố chủ quan chính là mức độ chuẩn bị tư tưởng của từng người, từng nhóm xã hội trước những sự kiện phát sinh. Nếu quần chúng được chuẩn bị trước về tư tưởng, thái độ thì dư luận sẽ diễn biến theo hướng tích cực và ngược lại.

Bên cạnh đó, nếp suy nghĩ, tính cách, thái độ sống của mỗi người cũng tác động rất lớn đến tính chất của dư luận. Nếp suy nghĩ chủ quan, phiến diện sẽ đưa tới những phán đoán sai lệch và phát sinh những dư luận không đúng. Nếp suy nghĩ văn minh, khách quan, ít bị chi phối bởi những cảm nhận cá nhân sẽ dẫn đường cho những dư luận đúng đắn.

Trình độ phát triển của cộng đồng cũng là một nhân tố tác động không nhỏ đến dư luận. Nếu cộng đồng là một khối thống nhất về tư tưởng, ý chí và hành động thì sẽ hình thành dư luận nhanh chóng, đúng đắn và có giá trị giáo dục. Nếu cộng đồng phân hóa, chia rẽ, không thống nhất về tư tưởng thường sẽ phát sinh nhiều luồng dư luận khác biệt, thậm chí đối lập nhau, rất khó kiểm soát và điều hướng.

Chung quy lại, dư luận cũng giống như tất cả mọi sự vật, hiện tượng trên đời, đều tồn tại song song hai mặt đối lập: tích cực và tiêu cực. Dư luận không phải điều sai trái, không phải đều đáng bị lên án, phê phán và bài trừ khỏi xã hội. Dư luận tốt hay xấu hoàn toàn phụ thuộc vào việc chúng ta – những người tạo ra dư luận có giữ được cái đầu lạnh để đưa ra những đánh giá khách quan nhất về một sự kiện nào đấy hay không. Những dư luận đúng đắn và được kiểm soát tốt sẽ mang đến những điều tốt đẹp cho xã hội, sẽ là tiếng nói của cộng đồng để lên án, bài trừ những tệ nạn và bảo vệ cho những người yếu thế.

Qua nội dung chia sẻ trên, mong rằng bạn đã hiểu được dư luận là gì và các vấn đề xung quanh về thuật ngữ này.

Trang Đoàn