Scam là gì? Cách nhận biết và phòng tránh Scam hiệu quả

By CareerLinkĐăng ngày:

Trong thời đại 4.0 hiện nay, với tốc độ phát triển vô cùng chóng mặt của công nghệ thông tin, thuật ngữ scam cũng ngày trở nên phổ biến hơn với những người thường xuyên sử dụng mạng. Tuy nhiên vẫn có rất nhiều người vẫn chưa nắm rõ được Scam là gì. Trong bài viết hôm nay, hãy cùng tìm hiểu về scam và cách phòng tránh scam một cách hiệu quả nhất nhé. 

Scam là gì?

“Scam là lừa đảo, chỉ các hành vi gian lận, lừa dối để chiếm đoạt tài sản, tiền bạc hoặc thông tin cá nhân của người khác.”

Theo đó, có thể dễ dàng hiểu Scammer là gì? Scammer là những người thực hiện hành vi lừa đảo. Họ có thể là cá nhân hoặc tổ chức, sử dụng nhiều phương thức tinh vi để đánh lừa nạn nhân.

Scam không chỉ xảy ra trên internet mà còn có thể diễn ra qua điện thoại, tin nhắn, hoặc thậm chí trong các giao dịch trực tiếp.

Các hình thức scam phổ biến

Scam ngày càng tinh vi và có nhiều hình thức khác nhau. Hãy cùng điểm qua một số hình thức scam là gì nhé. 

Scam trực tuyến (Online Scam)

Tấn công giả mạo (Phishing): Kẻ lừa đảo giả mạo email, tin nhắn từ các tổ chức uy tín (ngân hàng, công ty lớn, mạng xã hội) để yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân, mật khẩu.

Ví dụ: Bạn nhận được một email thông báo rằng tài khoản ngân hàng của bạn đã bị khóa và yêu cầu bạn nhấp vào một liên kết để xác minh thông tin. Liên kết này dẫn đến một trang web giả mạo giống hệt trang web của ngân hàng, nơi bạn bị yêu cầu nhập tên đăng nhập, mật khẩu và thông tin thẻ tín dụng. Nếu bạn làm theo, kẻ lừa đảo sẽ có được thông tin của bạn và sử dụng nó để rút tiền từ tài khoản của bạn.

Scam đầu tư tài chính: Hứa hẹn lợi nhuận cao, rủi ro thấp để dụ dỗ bạn đầu tư vào các dự án không có thật hoặc các mô hình Ponzi (lấy tiền của người sau trả cho người trước).

Ví dụ: Một người lạ liên hệ với bạn qua mạng xã hội và giới thiệu một cơ hội đầu tư vào một loại tiền điện tử mới với lợi nhuận 30% mỗi tháng. Họ cho bạn xem các bằng chứng giả mạo về lợi nhuận của những người đã đầu tư trước đó và thuyết phục bạn đầu tư một số tiền lớn. Sau khi bạn chuyển tiền, họ biến mất và bạn không bao giờ nhận được bất kỳ lợi nhuận nào.

Scam trúng thưởng: Thông báo bạn trúng thưởng lớn (xe máy, điện thoại, tiền mặt) và yêu cầu trả phí (thuế, phí vận chuyển, phí xử lý) để nhận giải.

Ví dụ: Bạn nhận được một tin nhắn SMS thông báo rằng bạn đã trúng giải nhất trong chương trình khuyến mãi của một siêu thị lớn. Để nhận giải, bạn phải chuyển một khoản tiền nhỏ (ví dụ: 500.000 VNĐ) vào tài khoản của họ để trả phí vận chuyển. Sau khi bạn chuyển tiền, họ sẽ chặn số điện thoại của bạn và bạn sẽ không bao giờ nhận được giải thưởng.

Scam mua bán hàng trực tuyến: Bán hàng giả, hàng kém chất lượng hoặc không giao hàng sau khi nhận tiền.

Ví dụ: Bạn tìm thấy một chiếc điện thoại iPhone mới trên một trang web bán hàng trực tuyến với giá rẻ hơn nhiều so với giá thị trường. Bạn đặt hàng và thanh toán trước, nhưng sau đó bạn nhận được một chiếc điện thoại giả hoặc một món đồ chơi rẻ tiền. Bạn liên hệ với người bán nhưng họ không trả lời hoặc đưa ra các lý do để trì hoãn việc hoàn tiền.

Giả mạo trang web: Tạo ra các trang web giống hệt trang web thật (ngân hàng, cơ quan chính phủ, công ty lớn) để đánh cắp thông tin của bạn.

Ví dụ: Bạn nhận được một email yêu cầu bạn cập nhật thông tin tài khoản PayPal của mình. Bạn nhấp vào liên kết trong email, nhưng liên kết này dẫn đến một trang web giả mạo giống hệt trang web PayPal. Bạn nhập tên đăng nhập và mật khẩu của mình, và kẻ lừa đảo sẽ có được thông tin này và sử dụng nó để truy cập vào tài khoản PayPal của bạn.

Scam qua điện thoại

Giả danh công an, tòa án: Đe dọa bạn về các vấn đề pháp lý (liên quan đến ma túy, rửa tiền, trốn thuế) và yêu cầu chuyển tiền để giải quyết.

Ví dụ: Bạn nhận được một cuộc gọi từ một người tự xưng là công an và thông báo rằng bạn đang liên quan đến một vụ án rửa tiền lớn. Họ yêu cầu bạn chuyển tất cả tiền trong tài khoản của bạn vào một tài khoản do họ chỉ định để bảo vệ tài sản của bạn. Nếu bạn làm theo, kẻ lừa đảo sẽ chiếm đoạt số tiền đó.

Thông báo trúng thưởng: Tương tự như scam trực tuyến, yêu cầu bạn trả phí để nhận giải.

Ví dụ: Bạn nhận được một cuộc gọi từ một người tự xưng là đại diện của một công ty xổ số và thông báo rằng bạn đã trúng giải đặc biệt. Để nhận giải, bạn phải trả một khoản phí nhỏ (ví dụ: 10% giá trị giải thưởng) để làm thủ tục. Sau khi bạn trả phí, họ sẽ biến mất và bạn không bao giờ nhận được giải thưởng.

Gọi điện thoại từ thiện giả: Lợi dụng lòng tốt của bạn để quyên góp tiền cho các tổ chức không có thật hoặc các mục đích gian dối.

Ví dụ: Bạn nhận được một cuộc gọi từ một người tự xưng là đại diện của một tổ chức từ thiện và xin quyên góp tiền để giúp đỡ trẻ em nghèo, người tàn tật, hoặc nạn nhân thiên tai. Họ sử dụng các hình ảnh và câu chuyện cảm động để khiến bạn cảm thấy thương cảm và muốn giúp đỡ. Tuy nhiên, số tiền bạn quyên góp sẽ không được sử dụng cho mục đích từ thiện mà sẽ được kẻ lừa đảo sử dụng cho mục đích cá nhân.

Scam Offline

Scam offline là gì? Scam offline là một thuật ngữ để chỉ các hoạt động lừa đảo được thực hiện ngoài không gian trực tuyến. Mặc dù ít xảy ra nhưng các scam offline có thể xảy ra trong các tình huống trực tiếp, như gặp gỡ trực tiếp, giao dịch trực tiếp, hoặc thông qua các phương tiện truyền thông không phải là mạng internet. Dưới đây là một số ví dụ về scam offline:

Lừa đảo bán hàng đa cấp: Dụ dỗ bạn tham gia vào mạng lưới bán hàng với lời hứa về thu nhập khủng, nhưng thực chất là bạn phải bán hàng cho người khác và tuyển dụng người mới vào mạng lưới để kiếm tiền.

Ví dụ: Một người bạn mời bạn tham gia vào một công ty bán hàng đa cấp và hứa hẹn rằng bạn có thể kiếm được hàng trăm triệu đồng mỗi tháng chỉ bằng cách bán sản phẩm và tuyển dụng người mới. Bạn phải mua một lượng hàng lớn để trở thành thành viên và sau đó cố gắng bán hàng cho người thân, bạn bè, nhưng không thành công. Bạn cũng phải trả tiền để tham gia các khóa đào tạo và hội thảo, nhưng không học được gì hữu ích. Cuối cùng, bạn mất tiền và mất cả mối quan hệ với những người xung quanh.

Lừa đảo trong giao dịch bất động sản: Gian lận trong các hợp đồng mua bán, cho thuê nhà đất, như tăng giá, che giấu thông tin về tình trạng nhà, hoặc không trả lại tiền cọc.

Ví dụ: Bạn muốn thuê một căn hộ và tìm thấy trên mạng với giá rất hấp dẫn. Bạn liên hệ với người cho thuê và được yêu cầu đặt cọc một khoản tiền để giữ chỗ. Sau khi bạn đặt cọc, người cho thuê biến mất và bạn không thể liên lạc được với họ. Bạn đã bị lừa mất tiền cọc.

Lừa đảo tình cảm: Tạo dựng mối quan hệ yêu đương giả tạo để lợi dụng tiền bạc hoặc tình cảm của bạn.

Ví dụ: Bạn gặp một người trên mạng xã hội và nhanh chóng phát triển tình cảm với họ. Họ kể cho bạn nghe những câu chuyện buồn về cuộc sống khó khăn của họ và xin bạn giúp đỡ tài chính. Bạn tin tưởng họ và chuyển tiền cho họ nhiều lần. Sau một thời gian, bạn phát hiện ra rằng họ là một kẻ lừa đảo chuyên nghiệp và họ đã lừa gạt nhiều người khác bằng cách tương tự.

Scam nhắm vào người cao tuổi:

Giả danh người thân gặp nạn: Kẻ lừa đảo giả danh cháu, con gọi điện báo đang cấp cứu trong bệnh viện và cần tiền gấp.

Bán thuốc giả, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc: Lợi dụng tâm lý lo lắng về sức khỏe của người già để bán các sản phẩm kém chất lượng.

Dụ dỗ tham gia các chương trình từ thiện giả: Kêu gọi quyên góp tiền cho các tổ chức không có thật hoặc các mục đích gian dối.

Scam nhắm vào sinh viên, người mới đi làm:

Hứa hẹn việc làm lương cao, việc nhẹ: Yêu cầu đóng phí “đào tạo”, “hồ sơ” trước khi nhận việc.

Dụ dỗ tham gia các khóa học kỹ năng không có giá trị: Quảng cáo các khóa học online cấp tốc, cam kết “ra nghề” với mức lương hấp dẫn, nhưng thực tế là kiến thức không đầy đủ, không được công nhận.

Lừa đảo vay tiền online: Quảng cáo vay tiền nhanh chóng, thủ tục đơn giản, nhưng lãi suất rất cao và có nhiều khoản phí không rõ ràng.

Dấu hiệu nhận biết scam

Yêu cầu thông tin cá nhân: Cảnh giác với bất kỳ yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân (tên, địa chỉ, số điện thoại, tài khoản ngân hàng, mật khẩu, số CMND/CCCD) qua email, tin nhắn hoặc điện thoại. Các tổ chức uy tín sẽ không bao giờ yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân qua các kênh này.

Lời hứa quá hấp dẫn: Nếu một lời đề nghị nghe có vẻ quá tốt để là sự thật (lợi nhuận cao ngất ngưởng, trúng thưởng lớn dễ dàng, việc làm lương cao không cần kinh nghiệm), thì có thể đó là scam. Hãy luôn đặt câu hỏi: “Tại sao họ lại cho tôi cơ hội này?”.

Áp lực thời gian: Kẻ lừa đảo thường tạo ra áp lực thời gian để bạn không có thời gian suy nghĩ kỹ trước khi đưa ra quyết định. Họ có thể nói rằng “chỉ còn vài giờ để nhận khuyến mãi”, “cơ hội này chỉ dành cho bạn” hoặc “nếu bạn không hành động ngay, bạn sẽ mất cơ hội”.

Yêu cầu thanh toán trước: Cẩn thận với bất kỳ yêu cầu thanh toán trước cho một sản phẩm, dịch vụ hoặc giải thưởng nào đó. Đây là một dấu hiệu cảnh báo đỏ cho thấy bạn có thể đang bị lừa đảo.

Lỗi chính tả, ngữ pháp: Các tin nhắn, email scam thường có nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp do được dịch tự động hoặc soạn thảo bởi người không chuyên. Đây là một dấu hiệu dễ nhận biết, nhưng bạn không nên chỉ dựa vào nó để đánh giá.

Thông tin liên hệ không rõ ràng: Kiểm tra kỹ thông tin liên hệ (địa chỉ, số điện thoại, email, tên công ty, giấy phép kinh doanh) của người hoặc tổ chức liên hệ với bạn. Nếu thông tin không rõ ràng, không khớp với thông tin trên website chính thức, hoặc không thể kiểm chứng, thì có thể đó là scam.

Kẻ lừa đảo sử dụng thông tin cá nhân của bạn: Họ có thể biết tên, địa chỉ, số điện thoại của bạn từ các nguồn bị rò rỉ, khiến bạn tin rằng họ là người quen hoặc đại diện của một tổ chức uy tín. Hãy luôn cảnh giác và xác minh thông tin trước khi tin tưởng bất kỳ ai.

Cách phòng tránh scam

Không cung cấp thông tin cá nhân: Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân (tên, địa chỉ, số điện thoại, tài khoản ngân hàng, mật khẩu, số CMND/CCCD) cho người lạ hoặc các trang web, email không đáng tin cậy.

Kiểm tra kỹ thông tin: Xác minh thông tin trước khi tin vào bất kỳ lời đề nghị nào. Tìm kiếm thông tin trên Google, kiểm tra thông tin liên hệ, hỏi ý kiến chuyên gia.

Sử dụng mật khẩu mạnh: Sử dụng mật khẩu mạnh (kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt) và thay đổi mật khẩu thường xuyên. Không sử dụng cùng một mật khẩu cho nhiều tài khoản.

Cài đặt phần mềm bảo mật: Cài đặt phần mềm diệt virus, tường lửa, phần mềm chống phần mềm độc hại để bảo vệ thiết bị của bạn. Cập nhật phần mềm thường xuyên để đảm bảo an toàn.

Cẩn trọng khi giao dịch trực tuyến: Chỉ mua hàng từ các trang web uy tín, có chính sách bảo mật rõ ràng. Sử dụng các phương thức thanh toán an toàn (ví điện tử, thẻ tín dụng) và tránh chuyển khoản trực tiếp cho người bán không quen biết.

Bật xác thực hai yếu tố (2FA): Bật 2FA cho các tài khoản quan trọng (email, ngân hàng, mạng xã hội) để tăng cường bảo mật.

Cảnh giác với các tin nhắn, email lạ: Không nhấp vào các liên kết hoặc tải xuống các tệp đính kèm từ các nguồn không đáng tin cậy.

Không tin vào những lời hứa hẹn viển vông: Hãy luôn tỉnh táo và nghi ngờ những lời hứa hẹn quá tốt để là sự thật.

Chia sẻ thông tin với người thân, bạn bè: Trao đổi thông tin về các hình thức scam mới nhất với người thân, bạn bè để nâng cao ý thức cảnh giác cho mọi người.

Báo cáo các trường hợp scam: Nếu bạn nghi ngờ mình là nạn nhân của scam, hãy báo cáo ngay cho cơ quan chức năng (công an, cục cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng) hoặc các tổ chức hỗ trợ nạn nhân.

Các câu hỏi thường gặp về Scam

Ai dễ trở thành nạn nhân của scam nhất và tại sao?

Những nhóm dễ trở thành nạn nhân của scam thường là người trẻ mới đi làm, người lớn tuổi, người gặp khó khăn tài chính và người thiếu hiểu biết về công nghệ. Người trẻ thiếu kinh nghiệm nên dễ bị dụ dỗ bởi các lời hứa làm giàu nhanh. Người lớn tuổi thường tin người và không quen với các chiêu trò lừa đảo trên mạng. Những ai gặp khó khăn tài chính dễ chấp nhận rủi ro để kiếm tiền nhanh. Ngoài ra, người thiếu kiến thức công nghệ dễ bị lừa qua email, tin nhắn giả mạo hoặc trang web lừa đảo.

Tại sao nhiều người vẫn bị scam dù đã có nhiều cảnh báo?

Nhiều người vẫn bị scam do tâm lý chủ quan, thiếu hiểu biết hoặc bị lợi ích hấp dẫn làm lu mờ lý trí. Kẻ lừa đảo ngày càng tinh vi, sử dụng công nghệ cao và đánh vào cảm xúc như sợ hãi, tham lam. Mạng xã hội, email giả mạo giúp họ tiếp cận nạn nhân dễ dàng hơn. Đặc biệt, những người gặp khó khăn tài chính thường dễ mắc bẫy. Cách tốt nhất để tránh scam là luôn tỉnh táo, kiểm tra thông tin và không tin vào những lời hứa hẹn quá hấp dẫn.

Scam là một vấn đề ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại, đặc biệt khi công nghệ phát triển và các giao dịch trực tuyến trở nên phổ biến hơn. Hiểu rõ Scam là gì và nắm bắt các dấu hiệu nhận biết sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro không đáng có. Hãy luôn cẩn trọng, kiểm tra thông tin trước khi đưa ra quyết định và trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để bảo vệ tài sản cũng như danh tính cá nhân. Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, đừng quên chia sẻ để mọi người cùng nâng cao cảnh giác và phòng tránh các chiêu trò lừa đảo!

Trí Nhân

Về Tác Giả

CareerLink

Sao chép thành công