Mô hình MVC là gì, hoạt động và được ứng dụng ra sao?

By CareerLinkĐăng ngày:

Tùy vào yêu cầu và quy mô của dự án, các kiến trúc phần mềm được áp dụng sẽ khác nhau và MVC là một trong số đó. Vậy mô hình MVC là gì? Nó gồm những thành phần nào và giúp tối ưu hóa quy trình phát triển phần mềm ra sao? Hãy cùng khám phá những khía cạnh then chốt của MVC qua bài viết dưới đây nhé!

Mô hình MVC là gì, hoạt động và được ứng dụng ra sao?

Mô hình MVC là gì?

Mô hình MVC là mẫu kiến trúc phần mềm giúp tách một ứng dụng thành ba phần Model (dữ liệu) – View (giao diện) – Controller (điều khiển). 

  • Model: Quản lý dữ liệu và logic nghiệp vụ. 
  • View: Chịu trách nhiệm hiển thị thông tin cho người dùng. 
  • Controller: Là cầu nối giữa Model và View, xử lý các yêu cầu từ người dùng và điều phối luồng dữ liệu.

Đây là một kiến trúc phần mềm phổ biến trong phát triển ứng dụng, đặc biệt là lập trình web, giúp tách biệt các thành phần chính của ứng dụng, giúp dễ bảo trì, mở rộng và kiểm thử hơn.

Vai trò của MVC trong kiến trúc ứng dụng hiện đại

Việc phân chia ứng dụng theo mô hình MVC không chỉ giúp cấu trúc mã nguồn rõ ràng mà còn mang lại nhiều ưu điểm vượt trội như:

  • Bảo trì dễ dàng: Mỗi thành phần được quản lý độc lập, giúp dễ dàng phát hiện và sửa lỗi.
  • Mở rộng linh hoạt: Khi ứng dụng có nhu cầu thêm tính năng, việc thay đổi chỉ cần tập trung vào một module cụ thể mà không làm ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.
  • Phát triển song song: Các lập trình viên có thể làm việc độc lập trên các phần khác nhau giúp tăng tốc độ phát triển dự án.

Cấu trúc và các thành phần của MVC

Mô hình MVC được xây dựng trên nguyên tắc phân chia ứng dụng thành ba thành phần chính, mỗi thành phần đảm nhiệm một vai trò riêng biệt nhằm tạo nên sự tách biệt và độc lập trong xử lý dữ liệu, giao diện và logic nghiệp vụ. Điều này giúp ứng dụng trở nên linh hoạt, dễ bảo trì và mở rộng.

Ngay sau đây, hãy cùng xem chức năng của từng thành phần trong mô hình MVC là gì nhé. 

Model: Quản lý dữ liệu và logic nghiệp vụ
Model là thành phần chịu trách nhiệm xử lý tất cả các nghiệp vụ liên quan đến dữ liệu của ứng dụng, bao gồm các quy tắc nghiệp vụ, xử lý logic tính toán và quản lý việc truy xuất hoặc cập nhật dữ liệu từ cơ sở dữ liệu.

Ví dụ,trong một ứng dụng quản lý bán hàng, Model sẽ quản lý thông tin sản phẩm, khách hàng, đơn hàng và các quy tắc tính toán giá, thuế. Khi có yêu cầu cập nhật, Model đảm bảo dữ liệu được lưu trữ và xử lý một cách chính xác.

View: Giao diện người dùng
View là bộ phận chịu trách nhiệm hiển thị dữ liệu từ Model cho người dùng, đảm bảo thông tin được trình bày rõ ràng, trực quan và phù hợp với trải nghiệm người dùng.

Hiện nay, nhiều framework như React, Angular, và Vue.js được sử dụng để xây dựng các View hiện đại, cho phép tạo ra giao diện động, tương tác cao và dễ dàng tùy chỉnh theo yêu cầu của dự án.

Controller: Điều phối và Xử lý yêu cầu
Controller là bộ phận trung gian giữa View và Model. Khi người dùng tương tác với giao diện, Controller sẽ nhận các yêu cầu (như nhấp chuột, nhập dữ liệu), sau đó xử lý và chuyển tiếp yêu cầu đó đến Model để truy xuất hoặc cập nhật dữ liệu.

Sau khi Model xử lý xong dữ liệu, Controller sẽ nhận kết quả và cập nhật lại View cho người dùng. Qua đó, mọi thay đổi đều được đồng bộ hóa và hiển thị một cách chính xác, đảm bảo tính nhất quán của ứng dụng.

Cách thức hoạt động của mô hình MVC trong thực tế

Mô hình MVC hoạt động theo cơ chế phân tách rõ ràng giữa ba thành phần: Model, View và Controller, nhằm đảm bảo luồng dữ liệu và xử lý logic diễn ra một cách mạch lạc và hiệu quả.

Quy trình xử lý từ yêu cầu đến phản hồi:

  • Bước 1: Tương tác từ người dùng (View)
  • Người dùng bắt đầu bằng cách tương tác với giao diện (View) thông qua các hành động như click chuột, nhập dữ liệu hay điều hướng.
  • Các sự kiện này được kích hoạt ngay trên giao diện, tạo ra yêu cầu cần được xử lý.
  • Bước 2: Nhận và xử lý yêu cầu (Controller)
    • Controller nhận các yêu cầu từ View và chịu trách nhiệm phân tích, kiểm tra hợp lệ của dữ liệu gửi lên.
    • Controller chuyển tiếp các yêu cầu này đến Model để thực hiện xử lý nghiệp vụ, như truy xuất dữ liệu hoặc cập nhật thông tin.
    • Trong quá trình này, Controller cũng có thể thực hiện các thao tác trung gian như xác thực quyền truy cập hay xử lý dữ liệu đầu vào.
  • Bước 3: Xử lý nghiệp vụ (Model)
    • Model thực hiện các nghiệp vụ cốt lõi như tính toán, truy vấn cơ sở dữ liệu hoặc cập nhật trạng thái hệ thống.
    • Sau khi hoàn thành, Model trả về kết quả hoặc trạng thái mới cho Controller.
  • Bước 4: Cập nhật giao diện (View)
    • Controller nhận kết quả từ Model và chuyển đổi thông tin này thành dữ liệu có thể hiển thị.
    • View được cập nhật theo kết quả nhận được, từ đó cung cấp phản hồi trực quan cho người dùng.

Lợi ích của quy trình tách biệt:

  • Dễ dàng bảo trì: Việc phân chia rõ ràng giữa các lớp giúp lập trình viên dễ dàng xác định vị trí xảy ra lỗi và thực hiện bảo trì từng phần riêng biệt.
  • Cập nhật linh hoạt: Khi cần bổ sung tính năng mới, thay đổi chỉ được áp dụng cho từng module mà không ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.
  • Thuận tiện khi làm việc: Các thành viên trong nhóm có thể làm việc độc lập trên các thành phần khác nhau mà không gây cản trở cho quá trình phát triển chung.

Ứng dụng của MVC trong các dự án lập trình

Các Framework và Công nghệ sử dụng MVC:

Ruby on Rails

Ruby on Rails sử dụng kiến trúc MVC để xây dựng các ứng dụng web nhanh chóng và hiệu quả vì nó giúp lập trình viên tập trung vào việc phát triển nghiệp vụ thay vì phải lo lắng về cấu trúc dự án.

ASP.NET MVC

ASP.NET MVClà framework được phát triển bởi Microsoft để xây dựng nên ứng dụng web dựa trên mô hình MVC. Đây cũng là một phần của nền tảng ASP.NET, hỗ trợ cho việc kiểm thử và triển khai các ứng dụng quy mô lớn.

AngularJS và các Framework JavaScript hiện đại

Dù không hoàn toàn theo mô hình MVC cổ điển, nhưng AngularJS và các Framework JavaScript hiện đại vẫn áp dụng các nguyên tắc tách biệt giữa giao diện và logic xử lý, tạo ra các ứng dụng single-page hiệu quả.

Ứng dụng MVC trong dự án thực tế:

Dự án quản lý nội dung website

  • Mục tiêu: Xây dựng một hệ thống quản lý nội dung (CMS) cho phép người dùng tạo, chỉnh sửa và đăng tải bài viết một cách dễ dàng.
  • Ứng dụng MVC:
    • Model: Quản lý thông tin bài viết, danh mục, người dùng và phân quyền.
    • View: Thiết kế giao diện thân thiện, trực quan cho việc đọc và quản lý nội dung.
    • Controller: Xử lý các yêu cầu như tạo bài viết mới, cập nhật thông tin và xóa bài viết.
  • Kết quả: Hệ thống được triển khai thành công với khả năng mở rộng cao, dễ dàng bảo trì và nâng cấp.

Nhược điểm của mô hình MVC

Mô hình MVC mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tồn tại không ít hạn chế, đặc biệt trong quá trình triển khai ban đầu hoặc đối với các dự án quy mô nhỏ.

  • Độ phức tạp khi triển khai ban đầu: Với các dự án nhỏ, việc áp dụng MVC có thể làm tăng độ phức tạp không cần thiết, gây khó khăn cho các lập trình viên mới làm quen.
  • Yêu cầu kiến thức chuyên sâu: Việc tách biệt các lớp đòi hỏi lập trình viên phải hiểu rõ về kiến trúc phần mềm, điều này có thể là rào cản đối với những người chưa có nhiều kinh nghiệm.
  • Tốn thời gian cấu hình ban đầu: Trong các dự án quy mô nhỏ, thời gian đầu tư để xây dựng cấu trúc MVC có thể vượt quá lợi ích mang lại. 

So sánh MVC với các mô hình MVVM và MVP

Ba mô hình MVC (Model-View-Controller), MVVM (Model-View-ViewModel) và MVP (Model-View-Presenter) đều là những kiến trúc phần mềm phổ biến được sử dụng trong việc phát triển ứng dụng, với mục đích phân tách các phần trong hệ thống để dễ dàng quản lý và bảo trì. Tuy nhiên, cách thức phân tách và quản lý tương tác giữa các thành phần lại khác nhau.

Trong mô hình MVC, Controller chịu trách nhiệm xử lý logic nghiệp vụ và tương tác với Model (dữ liệu) trước khi chuyển dữ liệu đó tới View để hiển thị. Controller hoạt động như một cầu nối giữa người dùng và dữ liệu. Tuy nhiên, MVC có thể khiến View và Controller bị phụ thuộc vào nhau nhiều hơn, đặc biệt trong các ứng dụng phức tạp.

MVVM (Model-View-ViewModel) được phát triển để giải quyết hạn chế này, đặc biệt là trong các ứng dụng desktop hoặc di động sử dụng framework như WPF hoặc Xamarin. Trong MVVM, ViewModel hoạt động như một lớp trung gian giữa Model và View, nhưng thay vì có các tương tác trực tiếp giữa View và Model, View chỉ liên kết với ViewModel thông qua Data Binding (liên kết dữ liệu). ViewModel xử lý tất cả logic nghiệp vụ và chuẩn bị dữ liệu cho View, giúp tách biệt hoàn toàn các phần hiển thị và dữ liệu, đồng thời giảm sự phụ thuộc giữa chúng.

Còn trong mô hình MVP, Presenter thay thế Controller trong MVC và làm nhiệm vụ tương tác trực tiếp với View để hiển thị dữ liệu. Presenter nhận dữ liệu từ Model, xử lý và sau đó cập nhật View. Điểm khác biệt so với MVC là Presenter không chỉ xử lý logic nghiệp vụ mà còn chịu trách nhiệm cập nhật giao diện người dùng, giúp View dễ dàng bảo trì hơn. Tuy nhiên, MVP có thể làm tăng sự phức tạp vì View và Presenter phải có một sự tương tác chặt chẽ hơn so với MVC.

Tóm lại, cả ba mô hình đều có điểm chung là tách biệt các phần của ứng dụng, nhưng cách thức phân chia và xử lý giao tiếp giữa Model, View, và các thành phần trung gian (Controller, ViewModel, Presenter) khác nhau, với MVVM và MVP thường được sử dụng trong các ứng dụng phức tạp hoặc giao diện người dùng cần tính linh hoạt cao hơn.

Câu hỏi thường gặp về mô hình MVC

Liệu MVC có phù hợp cho mọi dự án lập trình?

Không phải mọi dự án đều cần áp dụng MVC. Đối với các ứng dụng quy mô nhỏ hoặc có tính chất đơn giản, mô hình này có thể gây ra độ phức tạp không cần thiết. Tuy nhiên, với các dự án đòi hỏi tính mở rộng và bảo trì cao, MVC mang lại nhiều lợi ích hơn.

MVC đóng vai trò gì trong bối cảnh hiện đại và công nghệ mới?

Trong bối cảnh hiện đại, MVC không chỉ là một mô hình kiến trúc phần mềm cổ điển mà còn được điều chỉnh và tích hợp với các công nghệ hiện đại như SPA (Single Page Applications) và API-driven development, giúp tạo ra các ứng dụng linh hoạt, dễ quản lý và mở rộng.

Mong rằng qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ hơn về mô hình MVC là gì, cũng như các thành phần, cách thức hoạt động và ứng dụng của nó. Nếu bạn đang tìm việc làm liên quan đến lĩnh vực IT, hãy truy cập ngay CareerLink để kịp thời ứng tuyển vào các vị trí phù hợp nhé. 

Trí Nhân

Về Tác Giả

CareerLink
IT

Sao chép thành công