SME là gì? So sánh sự khác biệt giữa SME và Startup

By CareerLinkĐăng ngày:

Từ thành thị đến nông thôn, các mô hình kinh doanh nhỏ và vừa ngày càng được hình thành và mở rộng, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương. Khi tìm hiểu về loại hình này, khái niệm SME là gì thường xuyên được nhắc đến. Việc nắm rõ SME không chỉ giúp xác định đặc điểm pháp lý và quy mô hoạt động, mà còn mở ra góc nhìn tổng quan về vai trò và cách thức doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển trong hệ sinh thái kinh doanh ngày càng cạnh tranh.

SME là gì ?

SME (Small and Medium Enterprises) là thuật ngữ dùng để chỉ doanh nghiệp nhỏ và vừa, bao gồm các tổ chức kinh doanh có quy mô lao động, doanh thu hoặc tổng nguồn vốn dưới một mức giới hạn nhất định do pháp luật quy định.

Tại Việt Nam, theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017, SME được chia thành ba nhóm: doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa, với các tiêu chí cụ thể về số lao động, doanh thu và tổng tài sản. Đây là loại hình doanh nghiệp phổ biến nhất tại nhiều quốc gia, đóng vai trò nền tảng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và phát triển địa phương.

Tiêu chí phân loại SME

Việc phân loại SME được căn cứ vào một số tiêu chí pháp lý cụ thể như quy mô lao động, doanh thu và tổng nguồn vốn. Hiểu rõ cách phân loại giúp xác định đúng chính sách hỗ trợ và định hướng phát triển phù hợp.

Theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017

Theo Điều 6 của Luật Hỗ trợ DNNVV năm 2017, việc phân loại SME dựa trên hai tiêu chí chính: số lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội và doanh thu hoặc tổng nguồn vốn. Tùy theo từng lĩnh vực ngành nghề (nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, dịch vụ), các ngưỡng cụ thể có thể thay đổi nhưng vẫn dựa trên khung chuẩn chung do Chính phủ ban hành.

Phân loại theo quy mô

  • Doanh nghiệp siêu nhỏ: Số lao động không quá 10 người; doanh thu hoặc vốn không quá 3 tỷ đồng.
  • Doanh nghiệp nhỏ: Lao động không quá 50 người; doanh thu không quá 50 tỷ đồng hoặc vốn không quá 20 tỷ đồng.
  • Doanh nghiệp vừa: Lao động không quá 200 người; doanh thu không quá 200 tỷ đồng hoặc vốn không quá 100 tỷ đồng.

Các nhóm ngành nghề phổ biến trong doanh nghiệp SME

SME hoạt động đa dạng trong nhiều lĩnh vực từ sản xuất, thương mại đến dịch vụ và công nghệ. Nhận diện nhóm ngành phổ biến sẽ giúp hình dung rõ bức tranh toàn cảnh của thị trường SME hiện nay.

Sản xuất – chế biến

Đây là nhóm ngành truyền thống, chiếm tỷ trọng lớn trong số Small and Medium Enterprises Việt Nam. Các lĩnh vực như may mặc, da giày, thực phẩm, nhựa, cơ khí chính xác và chế biến gỗ là những ngành dễ phát triển tại các khu công nghiệp vừa và nhỏ, tận dụng được nguồn lao động địa phương. Với nhu cầu vốn trung bình và khả năng mở rộng quy mô tốt, nhóm này vẫn duy trì vai trò nền tảng trong cấu trúc SME quốc gia.

Thương mại – bán lẻ

SME trong lĩnh vực thương mại bao gồm chuỗi siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi, đại lý phân phối và cả thương mại điện tử. Đây là mô hình có tính linh hoạt cao, chu kỳ vốn ngắn, dễ xoay vòng hàng hóa. Đặc biệt, nhờ sự bùng nổ của công nghệ và xu hướng tiêu dùng online, nhóm ngành này tiếp tục thu hút nhiều SME mới gia nhập thị trường.

Dịch vụ

Các lĩnh vực như giáo dục tư nhân, y tế cộng đồng, làm đẹp, bảo trì kỹ thuật, vận chuyển và du lịch đều là những mảng dịch vụ tiềm năng cho SME. Với ưu thế không yêu cầu vốn đầu tư lớn vào tài sản cố định, doanh nghiệp dịch vụ dễ khởi nghiệp và mở rộng theo nhu cầu thực tế từng địa phương.

Công nghệ và giải pháp số

Thiết kế phần mềm, dịch vụ CNTT, marketing kỹ thuật số, sàn giao dịch trực tuyến và startup công nghệ là những ngành nghề hiện đại đang tăng trưởng mạnh mẽ. SME trong lĩnh vực này thường hoạt động với chi phí thấp, hiệu suất cao và có khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu nhanh chóng.

Phân biệt SME và Startup

Dù cùng là doanh nghiệp quy mô nhỏ, SME và Startup khác nhau về mục tiêu, mô hình vận hành, khả năng tăng trưởng và cách ứng dụng công nghệ. Việc phân biệt rõ ràng giúp tránh nhầm lẫn trong chiến lược và đầu tư.

Mục tiêu

SME chủ yếu hoạt động với mục tiêu duy trì lợi nhuận ổn định, khai thác hiệu quả thị trường hiện tại và phục vụ cộng đồng địa phương. Trong khi đó, startup hướng đến tăng trưởng đột phá, mở rộng nhanh chóng quy mô và thị phần, thường chấp nhận rủi ro cao hơn để đổi lấy tiềm năng lớn hơn.

Mô hình kinh doanh và khả năng cạnh tranh

SME thường áp dụng mô hình kinh doanh truyền thống, đã kiểm chứng hiệu quả trong môi trường ổn định. Khả năng cạnh tranh của SME chủ yếu đến từ yếu tố địa phương, dịch vụ tận nơi và quan hệ khách hàng. Ngược lại, startup chọn mô hình kinh doanh sáng tạo, thường chưa có tiền lệ, và cạnh tranh ở cấp độ quốc tế ngay từ đầu.

Yêu cầu vốn

SME có thể bắt đầu với nguồn vốn nhỏ đến trung bình, chủ yếu tự huy động từ tiết kiệm cá nhân, vay ngân hàng hoặc từ người thân. Startup thường cần gọi vốn từ nhà đầu tư thiên thần, quỹ mạo hiểm hoặc chương trình hỗ trợ khởi nghiệp vì yêu cầu nguồn tài chính lớn ngay từ giai đoạn đầu.

Mức độ ứng dụng công nghệ

Startup gần như luôn dựa vào nền tảng công nghệ để phát triển sản phẩm, vận hành và mở rộng. Ngược lại, SME chỉ ứng dụng công nghệ ở mức hỗ trợ quản lý (như phần mềm bán hàng, kế toán), ít khi đổi mới toàn bộ mô hình nhờ công nghệ.

Vai trò của SME trong nền kinh tế

SME đóng góp đáng kể vào GDP, giải quyết việc làm và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Sự phát triển của nhóm doanh nghiệp này là nền tảng vững chắc cho tăng trưởng kinh tế bền vững tại nhiều quốc gia, đặc biệt ở Việt Nam.

Tạo việc làm và đóng góp vào GDP

SME đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết việc làm, đặc biệt ở khu vực nông thôn và vùng ven đô. Tại Việt Nam, Small and Medium Enterprises sử dụng hơn 50% lực lượng lao động cả nước và đóng góp khoảng 40% GDP. Mô hình này giúp cân bằng phát triển kinh tế giữa các vùng miền, đồng thời làm nền tảng cho tiêu dùng nội địa và tăng trưởng bền vững.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Dù quy mô không lớn, SME lại có ưu thế linh hoạt, dễ thay đổi cấu trúc, dễ áp dụng thử nghiệm mô hình mới. Điều này giúp các doanh nghiệp này tạo ra nhiều cải tiến nhỏ nhưng thiết thực – từ tối ưu quy trình sản xuất đến cách tiếp cận khách hàng mới.

Phát triển kinh tế địa phương

SME có khả năng khai thác nguồn lực tại chỗ, thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa nội vùng và hình thành chuỗi cung ứng địa phương. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các địa phương chưa có điều kiện thu hút đầu tư lớn, giúp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại cơ sở.

Cơ hội và thách thức đối với SME

Bên cạnh cơ hội từ chính sách và xu thế tiêu dùng mới, SME vẫn đối mặt với nhiều thách thức như vốn, quản trị và cạnh tranh. Hiểu rõ cả hai mặt sẽ giúp doanh nghiệp chuẩn bị chiến lược phát triển hiệu quả hơn.

Cơ hội phát triển

  • Chính sách hỗ trợ từ Chính phủ như ưu đãi thuế, đào tạo, xúc tiến thương mại.
  • Hạ tầng số phát triển giúp SME dễ tiếp cận khách hàng, đặc biệt trong thương mại điện tử.
  • Người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên sản phẩm địa phương, giá cả hợp lý và dịch vụ tận nơi – thế mạnh vốn có của SME.

Những thách thức lớn hiện nay

  • Khó tiếp cận nguồn vốn dài hạn và lãi suất phù hợp.
  • Hạn chế về năng lực quản trị, nhân sự và công nghệ.
  • Sự cạnh tranh từ các doanh nghiệp lớn và hàng ngoại nhập.
  • Thiếu hệ sinh thái hỗ trợ bài bản cho việc phát triển quy mô hoặc mở rộng thị trường ra ngoài địa phương.

Câu hỏi thường gặp về SME

Nhiều cá nhân và tổ chức còn có thắc mắc xoay quanh đặc điểm, quy định và giới hạn của SME. Việc giải đáp các câu hỏi phổ biến sẽ giúp hiểu đúng và áp dụng hiệu quả mô hình doanh nghiệp này trong thực tiễn.

SME có phải là doanh nghiệp nhà nước không?

Không. SME phần lớn là doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc hộ kinh doanh cá thể. Doanh nghiệp nhà nước thường không được xếp vào nhóm SME vì quy mô vốn, lao động và cơ cấu tổ chức không phù hợp với tiêu chí phân loại.

SME có bị hạn chế trong việc mở rộng thị trường quốc tế không?

Có. Phần lớn SME gặp khó khăn khi mở rộng ra thị trường nước ngoài do hạn chế về tài chính, kỹ năng tiếp thị quốc tế, hiểu biết pháp lý, và kết nối thương mại xuyên biên giới. Tuy nhiên, với sự phát triển của thương mại điện tử và các chương trình hỗ trợ xuất khẩu, nhiều SME đã bắt đầu tiếp cận thị trường toàn cầu thuận lợi hơn.

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang ngày càng chứng minh vai trò không thể thiếu trong nền kinh tế quốc gia và địa phương. Việc nhận diện rõ SME là gì không chỉ giúp hiểu đúng về mô hình này mà còn mở ra cơ hội để tối ưu chính sách hỗ trợ, chiến lược kinh doanh và tiềm năng phát triển bền vững trong tương lai.

Trí Nhân

Về Tác Giả

CareerLink

Sao chép thành công