Ngoại giao là gì? Lịch sử hình thành và đặc điểm hoạt động

Nếu bạn chưa biết hết được ý nghĩa đằng sau của khái niệm ngoại giao là gì thì đừng bỏ qua bài viết này.

Ngoại giao là gì?

Thuật ngữ ngoại giao bắt nguồn từ tiếng Latinh Diploma. Từ này có nghĩa là bằng cấp, chứng chỉ được cấp cho một người được cử đi công tác nước ngoài với tư cách là đại diện của nhà nước trong quan hệ với các nước khác.

“Theo cách hiểu được biết đến nhiều nhất, ngoại giao là việc tiến hành mối quan hệ giữa các quốc gia có chủ quyền thông qua việc giao tiếp, thương lượng, gây ảnh hưởng và hòa giải những khác biệt giữa đôi bên hoặc các bên.”

Hoạt động ngoại giao thường được thực hiện bởi những người đại diện cho một nhóm hay một quốc gia. Đây cũng là khái niệm giải thích cho thắc mắc nhà ngoại giao là gì.

Thông thường, thuật ngữ “ngoại giao” đề cập đến ngoại giao quốc tế, tức là việc thực hiện các mối quan hệ quốc tế thông qua việc đàm phán hòa giải hoặc can thiệp của các nhà ngoại giao về các vấn đề quốc gia như kinh tế, văn hóa, du lịch, thương mại,… và thường được gọi chung là chính sách đối ngoại. Trước khi được xác nhận chính thức bởi các nhà chính trị, các hiệp ước, điều lệ giữa các quốc gia thường được đàm phán trước bởi các nhà ngoại giao.

Mặt khác, ngoại giao là nghệ thuật thúc đẩy lợi ích của một nhà nước hoặc chính phủ cho một nhà nước hoặc chính phủ nước ngoài khác. Chức năng chính của ngoại giao là thực hiện các quan hệ quốc tế thông qua các cuộc đàm phán, hướng tới các hiệp định hòa bình hoặc các thỏa thuận khác mà cả hai nước cùng quan tâm. Nhiệm vụ chính của ngoại giao là bảo vệ đến cùng quyền và lợi ích của quốc gia và dân tộc.

Lịch sử hình thành ngoại giao

Sự tồn tại của ngoại giao đã xuất hiện từ lâu đời ở nhiều nền văn minh cổ đại trên thế giới, tiêu biểu là ở Trung Quốc, Ai Câp, Hy Lạp và La Mã cổ đại.

Xem xét lịch sử phát triển của các quốc gia, người ta nhận thấy sự hình thành nhà nước ở các khu vực khác nhau trên thế giới đã dẫn đến sự hình thành các mối quan hệ ngoại giao. Khi các mối quan hệ ngoại giao xuất hiện sẽ dẫn đến sự cần thiết phải có chế định pháp luật để điều chỉnh.

Các định chế đầu tiên của luật ngoại giao là các chế định về sứ giả, có từ thời cổ đại, được coi là tiền thân của luật ngoại giao. Điển hình là chế định về bất khả xâm phạm đối với sứ giả nước ngoài, lần đầu tiên được thấy trong luật của các dân tộc cổ đại như luật Manu của Ấn Độ hay luật của Hy Lạp, các quốc gia La Mã cổ đại. Điều này đã giúp hình thành các đặc quyền ngoại giao trong quan hệ quốc tế hiện đại sau này.

Đặc điểm của hoạt động ngoại giao và cơ quan ngoại giao là gì?

Có nhiều định nghĩa khác nhau, nhưng nhìn chung, hoạt động ngoại giao có những điểm quan trọng sau đây:

Ngoại giao hoạt động như một cỗ máy giúp một quốc gia tạo dựng hình ảnh và tầm ảnh hưởng cũng như thể hiện sự quan tâm của mình đối với thế giới bên ngoài. Đồng thời, ngoại giao giúp cũng dung hòa lợi ích quốc gia. Nói cách khác, ngoại giao giúp thực hiện các mục tiêu nhất định của quốc gia trong khi vẫn đảm bảo trật tự thế giới. Chính sách ngoại giao như vậy là một công cụ để nhà nước tuyên bố lợi ích của mình.

Các nhà ngoại giao đóng một vai trò quan trọng trong việc thực hiện đường lối và chính sách đối ngoại của một quốc gia. Họ phải có kiến thức và hiểu biết vững chắc về chính sách đối ngoại cũng như có các kỹ năng cần thiết để thực hiện nhiệm vụ ngoại giao hiệu quả và đạt được các mục tiêu chính sách đối ngoại. Là đại diện chính thức của quốc gia tại nước ngoài, các nhà ngoại giao thường được hưởng các đặc quyền ưu đãi và miễn trừ. Các quyền này đã được chính thức pháp điển hóa trong Công ước Viên về Quan hệ ngoại gia năm 1961.

Ngoại giao thường là nhiệm vụ của các cơ quan chịu trách nhiệm về quan hệ đối ngoại cả trong và ngoài nước. Nhiệm vụ của cơ quan đại diện ngoại giao ở nước ngoài là thu thập thông tin ở nước sở tại về tình hình kinh tế, chính trị, các hoạt động và quan hệ giữa chính phủ nước sở tại với bên ngoài để đưa ra những đánh giá, phân tích và lường trước những vấn đề nảy sinh. Có thể nói, cơ quan đại diện ngoại giao chính là “tai mắt” của chính phủ tại nước sở tại và với tư cách này, họ góp phần định hướng và phát triển hơn nữa chính sách đối ngoại của nước mình.

Một số nhà ngoại giao nổi tiếng

Peru Pérez de Cuéllar: Nhà ngoại giao Peru Pérez de Cuéllar bắt đầu làm việc tại Bộ Ngoại giao năm 1940. Sau đó ông làm thư ký tại đại sứ quán Peru tại Pháp, làm việc tại Vương quốc Anh, Bolivia và Brazil, và từng là đại sứ tại Thụy Sĩ, Liên Xô. , Ba Lan và Venezuela. Ông phục vụ trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc từ năm 1973 đến năm 1974. Sau đó, ông trở thành Tổng thư ký phụ trách các vấn đề chính trị đặc biệt của Liên hợp quốc vào năm 1979. Ông là một trong những nhà ngoại giao có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20.

Hillary Rodham Clinton: Trong khi bà có thể được biết đến nhiều nhất với vai trò ứng viên tổng thống vào năm 2008 và 2016, thì Hillary Rodham Clinton còn là nhà ngoại giao xuất sắc.

Trong thời gian giữ chức vụ Bộ trưởng Ngoại giao của Mỹ, bà đã có những chuyến thăm chính thức cấp nhà nước tới 112 quốc gia. Việc bà sử dụng “quyền lực thông minh” đã giúp Bộ Ngoại giao Mỹ sử dụng tất cả các công cụ sẵn có hoặc kết hợp các công cụ một cách thích hợp, thay vì chỉ sử dụng quyền lực cứng (sử dụng vũ lực và can thiệp quân sự) hoặc quyền lực mềm (hỗ trợ và khuyến khích kinh tế) trong các nỗ lực ngoại giao.

Như vậy, bài viết trên đây đã chia sẻ đến bạn đọc những kiến thức cơ bản về ngoại giao. Hy vọng những thông tin bổ ích này đã giải đáp được giúp bạn khái niệm ngoại giao là gì và trang bị cho bạn một số thông tin liên quan về thuật ngữ này.

Hà Phương