Định chế tài chính là gì không phải là thuật ngữ mới lạ trong ngành tài chính kinh doanh. Song, không phải ai cũng hiểu cặn kẽ về định nghĩa, vai trò và các loại định chế tài chính ở một quốc gia. Bài viết này sẽ nêu rõ khái niệm về định chế tài chính, vai trò của chúng trong ngành tài chính kinh doanh và phân loại các định chế tài chính phổ biến theo pháp luật nước ta hiện nay.
Định chế tài chính là gì?
Định chế tài chính là thể chế, loại hình doanh nghiệp chính phủ hoặc tư nhân được thành lập dựa trên pháp luật, thực hiện hoạt động kinh doanh liên quan đến các tài sản tài chính như các khoản vay, tiền gửi tiết kiệm, cho thuê tài chính, tiền gửi ngân hàng, phát hành và quản lý các phương tiện thanh toán, chứng khoán, trái phiếu, cổ phiếu, đổi tiền tệ, bảo hiểm...
Theo một cách hiểu khác, thì những định chế tài chính được coi như những đơn vị trung gian giữa người tiết kiệm và người vay, hoạt động bằng cách huy động và đầu tư tiền vốn, có thể là định chế tài chính ký thác như những ngân hàng, công ty tín dụng...; hoặc không có hoạt động ký thác như công ty bảo hiểm nhân thọ, quỹ lương lưu, công ty đầu tư, môi giới...
Tuy nhiên, ngày nay, ranh giới giữa những định chế không ký thác và những định chế ký thác không có nhiều khác biệt. Các định chế này có thể cung cấp đa dạng hơn các dịch vụ tài chính trước đây từng cung cấp.
Chẳng hạn, ngân hàng và những định chế tiết kiệm có thể cung cấp môi giới chứng khoán, dịch vụ bảo hiểm..., còn các công ty môi giới có thể đầu tư tiền của khách hàng vào các chứng chỉ tiền gửi ngân hàng...
“Các tổ chức định chế tài chính hoạt động như cầu nối trung gian giữa thị trường vốn và thị trường nợ.”
Vai trò của định chế tài chính đối với nền kinh tế
Một số vai trò chính có thể kể đến của định chế tài chính là gì?
Giảm thiểu chi phí giao dịch
Nhờ có các định chế tài chính, những người tiết kiệm và những người đầu tư sẽ giảm thiểu được các chi phí giao dịch như: chi phí tìm kiếm thông tin, chi phí thực hiện giao dịch, chi phí chênh lệch dựa trên qui mô giao dịch, chi phí hiểu biết...
Giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư
Các loại hình định chế tài chính cũng như sản phẩm cung cấp rất đa dạng. Nhà đầu tư có thể đầu tư một hoặc nhiều danh mục phù hợp với nhu cầu của bản thân thông qua sự tư vấn của các định chế tài chính, từ đó giúp giảm thiểu tính rủi ro khi đầu tư.
Tạo lập cơ chế thanh toán
Ngoài việc cung cấp giải pháp tài chính, một số định chế tài chính còn đảm nhiệm vai trò cung cấp những phương thức và phương tiện thanh toán, điển hình là các ngân hàng với giao dịch online, giao dịch thẻ không sử dụng tiền mặt.
Chính cơ chế thanh toán linh hoạt này đã giúp thị trường vận hành một cách nhanh chóng, hiệu quả và đóng vai trò quan trọng trong thời đại giao dịch số ngày nay.
Phân loại định chế tài chính
Có thể chia định chế tài chính làm 2 nhóm chính: Định chế tài chính trung gian và định chế tài chính bán trung gian.
Định chế tài chính trung gian
Định chế tài chính trung gian là tổ chức tài chính đứng giữa các nguồn cung và nguồn cầu vốn, nhằm giúp cho 2 nguồn này có thể gặp nhau thông qua việc bán các tài sản tài chính của họ và mua các tài sản tài chính của chủ thể cầu vốn. Thực chất, đây chính là các giao dịch tài chính gián tiếp trên thị trường tài chính.
Các định chế tài chính trung gian bao gồm:
- Tổ chức nhận tiền gửi: Ngân hàng thương mại, hiệp hội tiết kiệm và cho vay, các công ty, liên hiệp tín dụng...
- Tổ chức tiết kiệm theo hợp đồng: Công ty bảo hiểm, quỹ trợ cấp
- Các trung gian đầu tư: Công ty tài chính, quỹ đầu tư.
Định chế tài chính bán trung gian
Định chế tài chính bán trung gian là những tổ chức đứng giữa các nguồn cung và nguồn cầu vốn với tư cách là một nhà môi giới, nhằm giúp nguồn cung và cầu vốn có thể gặp nhau mà không thông qua các tài sản tài chính như cách thức hoạt động của định chế tài chính trung gian.
Thay vào đó, họ chuyển tài sản từ người phát hành đến người cần mua, từ người cung vốn đến người cần vốn. Các định chế tài chính bán trung gian gồm công ty chứng khoán, ngân hàng đầu tư...
Các định chế tài chính phổ biến ở Việt Nam
Ngân hàng trung ương
Ngân hàng trung ương là tổ chức tài chính chịu trách nhiệm giám sát và quản lý tất cả các ngân hàng khác của một quốc gia. Tại Việt Nam, Ngân hàng trung ương là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, là cơ quan đảm trách việc:
- Phát hành tiền tệ;
- Quản lý tiền tệ, chính sách tỷ giá, chính sách về lãi suất, quản lý dự trữ ngoại tệ;
- Soạn thảo các dự thảo luật về kinh doanh ngân hàng và các tổ chức tín dụng;
- Xem xét việc thành lập các ngân hàng và tổ chức tín dụng, quản lý các ngân hàng thương mại nhà nước và tham mưu các chính sách liên quan đến tiền tệ khác cho Chính phủ.
Khách hàng cá nhân không có cơ hội tiếp xúc trực tiếp với Ngân hàng Nhà nước. Thay vào đó, các ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính lớn chịu trách nhiệm làm việc trực tiếp với Ngân hàng Nhà nước để cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho công chúng.
Ngân hàng thương mại, ngân hàng bán lẻ
Ngân hàng thương mại là các đơn vị cung cấp sản phẩm liên quan đến tài chính và làm việc trực tiếp với khách hàng cá nhân cũng như các doanh nghiệp. Phần lớn các ngân hàng thương mại hiện nay cung cấp tài khoản tiền gửi, cho vay và đồng thời thực hiện tư vấn tài chính có giới hạn cho hai đối tượng trên.
Các sản phẩm chính do ngân hàng thương mại và ngân hàng bán lẻ cung cấp bao gồm: tài khoản séc và tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi (CDs), các khoản vay cá nhân và thế chấp, thẻ tín dụng và tài khoản ngân hàng kinh doanh...
Công ty tài chính
Công ty tài chính là tổ chức cung cấp cho doanh nghiệp và người tiêu dùng các khoản vay. Công ty tài chính có hình thức hoạt động gần giống với ngân hàng với cách thức hoạt động tương tự như một chủ thể cho vay bằng phương pháp tăng tín dụng.
Tuy nhiên, công ty tài chính khác với ngân hàng ở chỗ họ không nhận tiền gửi. Thay vào đó, các công ty này lấy quỹ từ ngân hàng hoặc các nguồn khác và cho các khách hàng cá nhân vay để thực hiện mua hàng, hoặc cung cấp tài chính cho việc bán hàng trả góp, tăng tín dụng cho công ty với mục đích thương mại.
Công ty bảo hiểm
Công ty bảo hiểm là tổ chức tài chính có nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ nhằm mục đích bảo vệ bản thân khỏi mất mát tài chính khi xảy ra các rủi ro như tai nạn, tử vong, bệnh tật, thiệt hại về tài sản...
Các công ty bảo hiểm thường ký kết hợp đồng bằng một chính sách cụ thể với nhiều điều kiện cho khách hàng. Chính sách này sẽ cung cấp cho khách hàng sự bảo vệ hoặc hoàn trả tài chính khi gặp phải rủi ro và theo đúng nguyên tắc hợp đồng.
Các chính sách bảo hiểm phổ biến và quan trọng nhất hiện nay gồm có bảo hiểm y tế, bảo hiểm xe cộ, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm nhà...
Công ty môi giới chứng khoán
Một công ty môi giới chứng khoán hỗ trợ các cá nhân và tổ chức trong việc mua và bán chứng khoán giữa các nhà đầu tư có sẵn. Khách hàng của các công ty môi giới có thể đặt các giao dịch cổ phiếu, trái phiếu, quỹ tương hỗ, quỹ giao dịch ngoại hối (ETF) và một số khoản đầu tư thay thế...
Hoạt động môi giới chứng khoán được thực hiện thông qua hợp đồng dịch vụ môi giới chứng khoán - được coi là công cụ pháp lý của hoạt động môi giới chứng khoán. Hợp đồng dịch vụ môi giới chứng khoán được giao kết giữa bên môi giới với bên được môi giới là người mua hoặc người bán chứng khoán. Còn các công ty môi giới là đơn vị trung gian thực hiện tư vấn và các giao dịch cho khách hàng.
Ngoài ra, còn có một số định chế tài chính khác như: Liên hiệp tín dụng, Hiệp hội tiết kiệm và cho vay, Tổ chức bán lẻ, Hiệp hội nhà ở, Công ty quản lý tài sản...
Tùy thuộc vào loại hình của tổ chức định chế tài chính là gì sẽ có những dịch vụ, hoạt động khác nhau. Tuy nhiên, các định chế tài chính hầu hết đều chịu trách nhiệm về tài sản tài chính, do vậy đây cũng được coi là những chủ thể kiểm soát dòng tiền trong nền kinh tế.
Huyền Nguyễn
Kiến thức kinh tế - Cẩm nang khác
- C/O giáp lưng là gì? Các quy định về C/O giáp lưng
- Due diligence là gì? Các hình thức Due Diligence khác nhau
- Valuation là gì? Các cách định giá doanh nghiệp phổ biến
- Chiếm dụng vốn là gì? Mục đích của chiếm dụng vốn
- Cơ cấu kinh tế là gì và các yếu tố ảnh hưởng?
- Vertical Marketing System VMS là gì và mục đích ra đời?
- Bẫy thu nhập trung bình là gì và chiến lược để vượt qua?
- Bảo lãnh guarantee là gì? Phân loại và ưu nhược điểm
- 6 câu hỏi phỏng vấn chuyên viên tuyển dụng dễ gặp nhất
- Vốn huy động là gì? Vai trò và cách huy động vốn phổ biến
- Capitalization là gì? Ý nghĩa và các yếu tố ảnh hưởng
- Marketplace là gì, khác gì với cửa hàng trực tuyến?
- Equity financing là gì? Phân loại, ưu và nhược điểm
- Assessment là gì? Các thuật ngữ liên quan đến assessment
- Absenteeism là gì và thường gặp trong những trường hợp nào?
- Layoff là gì và được sử dụng trong tình huống nào?
- TBT là gì và có vai trò gì trong thương mại quốc tế?
- Economies of scale là gì, lợi ích và giới hạn ra sao?
- Market economy là gì và ưu nhược điểm ra sao?
- Business communication là gì và làm sao để đạt hiệu quả cao?
- Phương pháp so sánh là gì và lợi ích của việc áp dụng?
- Bút tệ là gì? Các hình thái và vai trò của bút tệ
- Nhập khẩu ủy thác tiếng Anh là gì và những điều cần biết
- Bidding documents là gì và thường được sử dụng khi nào?
- Thuyết thị trường hiệu quả Efficient market hypothesis là gì?
- Định giá động dynamic pricing là gì, ưu nhược điểm ra sao?
- Vay tín chấp tiếng Anh là gì? Có gì khác so với vay đảm bảo?
- Downgrade là gì trong lĩnh vực chứng khoán?
- Đàm phán trong kinh doanh là gì? Cách để đàm phán thành công
- Chiến lược 5 whys là gì và cách áp dụng hiệu quả
- Employee turnover là gì? Nguyên nhân và giải pháp khắc phục
- Shareholders là gì? Đặc điểm và quyền lợi của shareholder
- Turnkey project là gì? Ưu nhược điểm của turnkey project?
- Holding period return là gì và công thức tính
- Quan điểm dựa trên nguồn lực Resource based view là gì?
- Ministry of Industry and Trade là gì, trách nhiệm ra sao?
- Leasing là gì? Vai trò và các điều khoản của Leasing
- Laissez faire là gì? Đặc điểm và cách áp dụng hiệu quả
- Thủ tục kiểm soát là gì và được ứng dụng thế nào?
- Equivalent Annual Cost EAC là gì? Ý nghĩa và công thức tính
- Nhà đầu cơ speculator là gì và có gì khác với nhà đầu tư
- Đơn vị sự nghiệp có thu là gì? Đặc điểm và phân loại
- Discounted cash flow là gì? Ưu và nhược điểm ra sao?
- Thâm hụt kép là gì? Mối quan hệ giữa thâm hụt kép và vàng
- Thu nhập chịu thuế tiếng Anh là gì và thuật ngữ liên quan
- Too big to fail là gì và cách để ngăn chặn
- Chi phí biến đổi variable cost là gì và các loại phổ biến
- Quyền được hưởng vesting là gì, lợi ích và bất lợi ra sao?
- Tài sản được quản lý AUM là gì và hoạt động ra sao?
- Quy mô sản xuất là gì? Cách lựa chọn quy mô sản xuất phù hợp
- Predictive analytics là gì và vì sao lại quan trọng?
- Operating lease là gì và có gì khác biệt với finance lease?
- Nhà bán lẻ là gì? Chức năng và vai trò của nhà bán lẻ
- Mô hình tăng trưởng kinh tế là gì và các loại hình nổi tiếng
- Kiểm tra chất lượng sản phẩm tiếng Anh là gì?
- Hostile takeover là gì? Dấu hiệu nhận biết và giải pháp
- Tìm hiểu forum seeding là gì và vai trò gì trong marketing
- Fiscal policy là gì? Ưu nhược điểm của fiscal policy
- Contingency plan là gì và thực hiện thế nào cho hiệu quả?
- Arithmetic mean là gì và các vấn đề liên quan thường gặp
- 7 cách mở đầu thư ứng tuyển nhàm chán nên tránh sử dụng
- Tách rời tương quan Decoupling là gì và diễn ra khi nào?
- General partner là gì, có gì khác so với Limited partner?
- Truy thu thuế tiếng Anh là gì và các khái niệm liên quan
- Penny là gì? Ưu nhược điểm của cổ phiếu penny
- Trái khoán tín dụng debenture là gì? Khác gì với trái phiếu?
- Par value là gì? Mệnh giá cổ phiếu và mệnh giá trái phiếu
- Mã số thuế Tax Identification Number là gì?
- Bảo hộ thương mại là gì? Tác động và cách thực hiện
- Financial accounting là gì? Khác gì so với kế toán quản trị?
- Công nghệ gen là gì? Ảnh hưởng của công nghệ gen
- Brand name là gì? Nguyên tắc đặt brand name hiệu quả
- Lean Startup là gì? Có lợi thế gì so với Startup?
- Lạm phát inflation là gì? Cách đo lường chỉ số lạm phát
- Chi phí dồn tích Accrued Expense là gì trong kế toán?
- Phân phối độc quyền Exclusive Distributor là gì?
- Free float là gì? Tại sao free float lại quan trọng?
- Tiếp thị đa cấp Multi level marketing MLM là gì?
- Khu chế xuất Export Proccessing Zone – EPZ là gì?
- Rào cản thương mại là gì? Các hình thức phổ biến và tác động
- Information system là gì, có đặc trưng và vai trò ra sao?
- Án lệ case law là gì và phân tích án lệ là gì?
- Gợi ý cách tập trung cao độ vào một việc
- Hội nhập kinh tế quốc tế là gì? Lợi ích khi gia nhập ra sao?
- FMCG là gì? Sự khác biệt giữa FMCG và Retail
- Nhóm ngành Sector là gì? Những thông tin cơ bản bạn cần biết
- Năng lực cốt lõi core competencies là gì và tiêu chí xác định
- Hợp đồng mua bán điện PPA là gì? Ưu nhược điểm ra sao?
- Quản trị rủi ro là gì? 5 bước quản trị rủi ro hiệu quả
- Third party là gì? Third party transaction là gì?
- Fixed cost là gì? Tác động của fixed cost đến lợi nhuận
- Capital goods là gì? Có gì khác so với Consumer goods?
- Áp dụng phương pháp Pomodoro để làm việc tại nhà hiệu quả
- 6 câu hỏi phỏng vấn ngân hàng khó và cách trả lời “ăn” điểm
- Sách trắng whitepaper là gì? Vai trò của whitepaper
- Tìm hiểu thông quan hải quan Customs Clearance là gì
- Pareto Chart là gì, có ý nghĩa như thế nào với doanh nghiệp?
- 5 Forces là gì? Lợi ích khi dùng mô hình 5 Forces
- Sức mạnh của kỹ năng kể chuyện trong Marketing
- Depreciation là gì và có gì khác so với Amortization?
- CPTPP là gì? Những lợi ích khi tham gia CPTPP
- Dividend Payout Ratio là gì? Công thức, ý nghĩa Payout Ratio
- Compliance Officer là gì? Nhiệm vụ công việc ra sao?
- Accountability là gì, có khác biệt gì với responsibility?
- Request for Information RFI là gì? Khi nào nên sử dụng RFI?
- JSC là gì? Tìm hiểu về cơ cấu tổ chức công ty cổ phần
- Trung vị là gì và có gì khác so với giá trị trung bình
- Bán chéo là gì? Lợi ích của bán chéo đối với doanh nghiệp
- Sản phẩm du lịch là gì, thành phần và đặc điểm cơ bản
- LIBOR là gì? Vai trò của Libor đến thị trường tài chính
- EPE là gì? Điều kiện và thủ tục thành lập doanh nghiệp EPE
- Outsourcing là gì? Lợi ích và hạn chế khi outsource
- Null hypothesis là gì, khác gì với alternative hypothesis?
- Remittance là gì và được thực hiện ra sao trong giao dịch?
- Exchange là gì trong thị trường chứng khoán?
- Coefficient of Variation là gì? Vai trò và ưu, nhược điểm
- NPV là gì? Ưu nhược điểm và công thức tính
- Khấu hao lũy kế Accumulated Depreciation là gì và cách tính
- Retained Earnings là gì và sử dụng thế nào cho hiệu quả?
- Động lực là gì? Vì sao cần tạo động lực cho nhân viên?
- Paid-up Capital là gì, có gì khác so với vốn điều lệ?
- Công ty offshore là gì? Ưu, nhược điểm của công ty offshore
- Truyền thông nội bộ là gì? Lợi ích và cách cải thiện
- Variance là gì? Công thức tính variance và ứng dụng
- Machine Learning là gì? Ứng dụng của Machine Learning
- Thông tin là gì? Các dạng thông tin trong doanh nghiệp
- Carbon footprint là gì? Cách đơn giản giảm khí thải carbon
- Confidence Interval là gì - khái niệm và cách tính chuẩn xác
- Mortgage là gì? Thế chấp và khoản vay khác nhau thế nào?
- Mục tiêu SMART là gì? Các ứng dụng và tầm quan trọng
- Comparative Advantage là gì? Cách xác định lợi thế so sánh
- Back office là gì? Tầm quan trọng và các vị trí liên quan
- Bình quân gia quyền là gì? Ứng dụng và cách tính chuẩn xác
- Kim ngạch là gì? Cách tính kim ngạch xuất khẩu
- Holding Company là gì? Ưu nhược điểm của Holding Company
- SWOT là gì? Vì sao cần tiến hành phân tích SWOT?
- Tài khoản đối ứng là gì, tầm quan trọng và mục đích sử dụng
- VN30 là gì? Giải đáp các thắc mắc liên quan đến VN30
- Tỷ lệ nợ xấu là gì? Mục đích và cách tính tỷ lệ nợ xấu
- Cost of goods sold là gì: định nghĩa và cách tính chính xác
- Chỉ số giá tiêu dùng CPI là gì? Ý nghĩa và cách xác định
- Data Flow Diagram là gì? Thành phần và các bước xây dựng
- Standard deviation là gì? Công thức tính và ứng dụng
- Lợi nhuận biên là gì? Công tính thức lợi nhuận biên
- Neural network là gì? Vai trò và ứng dụng của neural network
- Phạm vi dự án là gì? Tầm quan trọng và cách xác định
- Joint Venture là gì? Lợi ích của Joint Venture
- Tổng doanh thu là gì? Các loại doanh thu và cách tính
- Quy mô thị trường là gì? Tầm quan trọng và cách xác định
- P&L là gì? Các thành phần quan trọng của một P&L
- VN Index là gì? Tất tần tật thông tin cần biết về VN Index
- PCI là gì? Tất tần tật những lĩnh vực mà PCI biểu thị
- YTD là gì? Lợi ích và cách tính YTD cho doanh nghiệp
- Equity là gì? Tìm hiểu các hình thức equity trong tài chính
- Lead time là gì? Ý nghĩa, vai trò và các vấn đề liên quan
- End To End là gì? Vai trò và đặc điểm của quy trình đầu cuối
- Cash flow là gì? Cách giúp quản lý Cash flow hiệu quả
- Dự án là gì, tính năng và các bước thực hiện dự án
- Biểu đồ Gantt là gì? Lợi ích của biểu đồ Gantt trong quản lý
- Debit note là gì? Cách phân biệt Debit note và Credit note
- Thư xin việc cho sinh viên mới ra trường: 7 lỗi nên tránh
- Bank statement là gì? Mục đích và cách sử dụng
- Value là gì? Tìm hiểu ý nghĩa value trong kinh tế
- LLC là gì? Ưu và nhược điểm của công ty trách nhiệm hữu hạn
- Lợi nhuận gộp là gì? Cách tính lợi nhuận gộp đơn giản
- Ecommerce là gì? Các ưu và khuyết điểm của Ecommerce