Tham công tiếc việc là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục

By CareerLinkĐăng ngày:

Xã hội hiện đại tôn vinh hình ảnh những con người làm việc không ngừng nghỉ như biểu tượng của thành công. Áp lực thành tựu khiến nhiều người đánh đồng cường độ làm việc với giá trị bản thân, bỏ qua giới hạn thể chất và tinh thần. Giữa guồng quay bận rộn ấy, việc nhận diện tham công tiếc việc là gì trở nên cần thiết để cân bằng sự nghiệp và cuộc sống. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ vấn đề này.

Tham công tiếc việc là gì

Tham công tiếc việc là gì?

Tham công tiếc việc là trạng thái khi một người quá đắm chìm vào công việc, không muốn dừng lại nghỉ ngơi hoặc giao phó cho người khác, ngay cả khi cơ thể và tinh thần đã mệt mỏi.

Khác với sự chăm chỉ lành mạnh, tham công tiếc việc thể hiện một sự lệ thuộc thái quá vào công việc, coi việc hoàn thành nhiều nhiệm vụ hoặc duy trì nhịp độ làm việc cao như một cách chứng minh giá trị bản thân.

Xét về ngữ nghĩa:

  • “Tham công” ám chỉ lòng ham mê công việc quá mức, biến công việc thành ưu tiên tuyệt đối, bất kể hoàn cảnh.
  • “Tiếc việc” thể hiện sự tiếc nuối, không nỡ buông bỏ công việc đang dang dở, lo sợ rằng việc trì hoãn sẽ ảnh hưởng đến kết quả hoặc hình ảnh cá nhân.

Tình trạng này, nếu kéo dài, có thể khiến người ta đánh mất sự cân bằng trong cuộc sống, gây hại cho sức khỏe và làm giảm chất lượng công việc về lâu dài.

Phân biệt “tham công tiếc việc” và “chăm chỉ”

Nhiều người lầm tưởng rằng làm việc nhiều giờ đồng nghĩa với chăm chỉ, nhưng thực tế, tham công tiếc việc và chăm chỉ là hai trạng thái hoàn toàn khác biệt.

  • Người chăm chỉ làm việc có mục tiêu, biết lên kế hoạch hợp lý, phân bổ thời gian khoa học và tôn trọng nhu cầu nghỉ ngơi của bản thân. Chăm chỉ hướng tới hiệu quả bền vững và phát triển dài hạn.
  • Người tham công tiếc việc lại lao đầu vào công việc một cách thiếu kiểm soát, bất chấp tín hiệu cảnh báo từ cơ thể hoặc tinh thần. Họ thường tự tạo áp lực, không dám ngưng nghỉ, dẫn tới kiệt sức và suy giảm hiệu quả làm việc.

Sự khác biệt cốt lõi nằm ở thái độ với công việc: chăm chỉ giúp xây dựng thành tựu bền vững, còn tham công tiếc việc có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe và sự nghiệp.

Biểu hiện cụ thể của người tham công tiếc việc

Người tham công tiếc việc không phải lúc nào cũng nhận ra hành vi của mình. Tuy nhiên, những biểu hiện đặc trưng dưới đây cho thấy rõ sự mất cân bằng giữa công việc và cuộc sống mà họ đang gặp phải.

Làm việc liên tục, không cho phép mình nghỉ ngơi

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất là việc liên tục làm việc mà không dành thời gian hợp lý cho nghỉ ngơi hoặc giải trí. Họ có xu hướng làm thêm giờ, đem việc về nhà, tranh thủ từng khoảng thời gian trống để tiếp tục xử lý công việc. Ngay cả trong kỳ nghỉ hoặc những dịp cuối tuần, họ cũng khó lòng buông bỏ máy tính hay điện thoại, luôn kiểm tra email và công việc dang dở.

Ôm đồm nhiều việc, khó ủy thác cho người khác

Người tham công tiếc việc thường khó lòng giao nhiệm vụ cho người khác vì thiếu niềm tin hoặc sợ rằng công việc sẽ không được thực hiện theo ý mình. Họ có xu hướng ôm đồm quá nhiều việc, tự mình gánh vác những nhiệm vụ có thể san sẻ. Điều này không chỉ khiến họ quá tải mà còn làm giảm hiệu quả làm việc chung của cả tập thể.

Lo âu, bất an khi rảnh rỗi hoặc không làm việc

Nghỉ ngơi, thay vì mang lại cảm giác thư giãn, lại khiến họ bất an, lo lắng rằng mình đang lãng phí thời gian hoặc tụt lại phía sau người khác. Thời gian trống không làm việc được họ xem như một khoảng thời gian “vô ích”, từ đó dẫn đến cảm giác tội lỗi, tự trách bản thân.

Phớt lờ dấu hiệu mệt mỏi, bệnh tật

Dù cơ thể có phát ra những tín hiệu cảnh báo như mệt mỏi, đau đầu, rối loạn giấc ngủ hoặc suy nhược, người tham công tiếc việc vẫn cố gắng phớt lờ và tiếp tục làm việc. Họ coi sức khỏe là thứ yếu, đặt công việc lên trên mọi nhu cầu cá nhân, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho cả thể chất lẫn tinh thần về lâu dài.

Nguyên nhân dẫn đến tham công tiếc việc

Tham công tiếc việc không đơn thuần là kết quả của đam mê công việc, mà còn bắt nguồn từ nhiều yếu tố tâm lý, môi trường và xã hội tác động. Hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong việc điều chỉnh hành vi và thái độ với công việc.

Áp lực thành tích và mong muốn khẳng định bản thân

Trong môi trường cạnh tranh gay gắt, nhiều người cảm thấy buộc phải làm việc không ngừng để chứng minh năng lực và giá trị của mình. Thành tích cá nhân trở thành thước đo quan trọng, khiến họ liên tục đặt ra những mục tiêu cao hơn, không cho phép bản thân dừng lại hoặc nghỉ ngơi. Sự khát khao được công nhận, thăng tiến nhanh chóng khiến họ tự đẩy mình vào guồng quay làm việc quá mức.

Văn hóa doanh nghiệp đề cao sự cống hiến

Một số tổ chức có xu hướng đề cao những cá nhân làm việc ngoài giờ, luôn sẵn sàng hy sinh thời gian cá nhân vì công việc. Trong môi trường như vậy, việc làm thêm giờ, trả lời email vào ban đêm hoặc làm việc xuyên cuối tuần được xem là “bình thường” hoặc thậm chí là “đáng khen ngợi”. Chính văn hóa tổ chức này vô tình khuyến khích hành vi tham công tiếc việc và tạo áp lực vô hình lên nhân viên.

Tâm lý cầu toàn, sợ thất bại

Những người cầu toàn thường đặt ra tiêu chuẩn rất cao cho bản thân và công việc. Họ khó chấp nhận sai sót hay kết quả không hoàn hảo, từ đó cảm thấy cần phải kiểm soát mọi chi tiết, làm mọi việc tốt nhất có thể. Nỗi sợ thất bại hoặc bị đánh giá kém cũng khiến họ khó buông bỏ công việc, thậm chí trong những tình huống có thể tạm nghỉ hoặc giao cho người khác.

Lo ngại mất cơ hội thăng tiến, sợ tụt lại phía sau

Trong bối cảnh cạnh tranh không ngừng, nhiều người lo sợ rằng nếu mình không làm việc hết công suất, sẽ bị vượt qua hoặc mất đi cơ hội tốt. Suy nghĩ này thúc đẩy họ làm việc nhiều hơn mức cần thiết, luôn sẵn sàng nhận thêm nhiệm vụ dù đã quá tải. Dần dần, thói quen này biến thành tâm lý tham công tiếc việc mà chính họ cũng khó kiểm soát.

Hậu quả khi tham công tiếc việc kéo dài

Tham công tiếc việc không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng công việc, mà còn để lại những hậu quả sâu rộng đối với sức khỏe, tinh thần và đời sống cá nhân. Nếu không nhận diện và điều chỉnh kịp thời, người tham công tiếc việc có thể phải đối mặt với nhiều hệ lụy nghiêm trọng.

Ảnh hưởng sức khỏe thể chất

Làm việc quá sức trong thời gian dài khiến cơ thể bị bào mòn cả về thể lực lẫn sức đề kháng. Người tham công tiếc việc dễ gặp các vấn đề như mất ngủ, đau đầu, rối loạn tiêu hóa, suy nhược thần kinh, tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, huyết áp, thậm chí là tiểu đường do căng thẳng kéo dài. Việc liên tục bỏ qua dấu hiệu cảnh báo từ cơ thể có thể dẫn tới những biến chứng sức khỏe khó hồi phục.

Suy giảm sức khỏe tinh thần

Áp lực công việc không ngừng nghỉ khiến tâm trạng người tham công tiếc việc luôn trong trạng thái căng thẳng, lo âu, dễ cáu gắt hoặc trầm cảm. Việc thiếu thời gian thư giãn và chăm sóc tinh thần làm cho khả năng kiểm soát cảm xúc suy giảm rõ rệt, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hiệu quả công việc.

Giảm hiệu suất làm việc

Dù khối lượng công việc ban đầu có thể xử lý nhiều, nhưng về lâu dài, người tham công tiếc việc thường bị giảm sút khả năng tập trung, sáng tạo và ra quyết định. Khi cơ thể và tinh thần không còn ở trạng thái tốt nhất, hiệu suất làm việc không những không tăng mà còn dễ mắc lỗi, mất phương hướng và chậm trễ trong hoàn thành nhiệm vụ.

Tác động tiêu cực đến các mối quan hệ cá nhân

Dành quá nhiều thời gian cho công việc đồng nghĩa với việc ít dành thời gian cho gia đình, bạn bè và các hoạt động xã hội. Điều này khiến các mối quan hệ bị rạn nứt, khoảng cách tình cảm ngày càng lớn. Không ít người tham công tiếc việc rơi vào trạng thái cô lập, cảm thấy mất kết nối với những người thân yêu, từ đó làm gia tăng cảm giác cô đơn và stress.

Cách khắc phục và phòng tránh thói quen tham công tiếc việc

Tham công tiếc việc không phải là một thói quen không thể thay đổi. Với sự nhận thức đúng đắn và những hành động cụ thể, mỗi người hoàn toàn có thể điều chỉnh để lấy lại sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống.

Nhận diện sớm dấu hiệu quá tải của bản thân

Bước đầu tiên quan trọng nhất là nhận diện kịp thời những dấu hiệu cho thấy bản thân đang làm việc quá sức. Khi thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, lo âu, mất ngủ hoặc cáu gắt, đó là tín hiệu cảnh báo cần thiết. Việc lắng nghe cơ thể và cảm xúc sẽ giúp bạn tránh được tình trạng lao lực kéo dài và chủ động điều chỉnh trước khi quá muộn.

Thiết lập nguyên tắc cân bằng công việc – cuộc sống

Cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân cần được xem như một nguyên tắc, không phải một lựa chọn tùy hứng. Xác định rõ ranh giới về thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi, đồng thời cam kết tuân thủ nguyên tắc này một cách nghiêm túc. Tắt thông báo công việc ngoài giờ hành chính, chủ động dành thời gian cho gia đình, bạn bè và sở thích cá nhân là những hành động thiết thực để duy trì sự cân bằng.

Rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả

Sắp xếp công việc khoa học giúp giảm bớt tình trạng ôm đồm và làm việc thiếu kiểm soát. Bạn nên ưu tiên những nhiệm vụ quan trọng, chia nhỏ mục tiêu lớn thành những bước cụ thể, khả thi. Việc biết cách từ chối những yêu cầu không cần thiết và giới hạn thời gian cho từng đầu việc sẽ giúp bạn làm việc hiệu quả hơn mà không cần phải lao lực.

Tập thói quen ủy quyền và tin tưởng đồng đội

Học cách ủy thác công việc cho người khác là một kỹ năng quan trọng để giảm tải áp lực cá nhân. Tin tưởng đồng đội, chia sẻ nhiệm vụ phù hợp với khả năng từng người không chỉ giúp bạn nhẹ gánh mà còn tăng cường hiệu quả làm việc tập thể. Bớt ôm đồm, bạn sẽ có nhiều thời gian hơn để tập trung vào những nhiệm vụ chiến lược và chăm sóc bản thân.

Chủ động chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần

Sức khỏe thể chất và tinh thần là nền tảng để duy trì năng suất bền vững. Việc duy trì chế độ ăn uống hợp lý, tập luyện thể thao thường xuyên, thiền định hoặc tham gia các hoạt động giải trí sẽ giúp tái tạo năng lượng tích cực. Đặc biệt, hãy tự nhắc nhở bản thân rằng nghỉ ngơi không phải là lười biếng, mà là một phần thiết yếu để duy trì sự sáng suốt, sáng tạo và thành công lâu dài.

Tóm lại, việc hiểu rõ tham công tiếc việc là gì giúp chúng ta nhận diện được ranh giới giữa chăm chỉ tích cực và lao lực tiêu cực. Làm việc hết mình là điều đáng quý, nhưng duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống mới là chìa khóa để thành công bền vững. Hãy biết yêu thương bản thân, lắng nghe cơ thể và trân trọng những khoảnh khắc nghỉ ngơi bên gia đình và bạn bè nhé.

Trí Nhân

Về Tác Giả

CareerLink

Sao chép thành công