Prefrontal Cortex Là Gì? Cấu Tạo, Vai Trò Của Prefrontal Cortex

Mục Lục

Prefrontal Cortex là gì?
Cấu trúc của Prefrontal Cortex
Chức năng của Prefrontal Cortex
Nguyên nhân gây nên tổn thương Prefrontal Cortex
Hậu quả khi Prefrontal Cortex bị tổn thương

Prefrontal Cortex là một phần quan trọng của não bộ, nằm ở phía trước của thùy trán, ngay sau trán. Nó có ảnh hưởng vô cùng lớn đến hành vi, tính cách và khả năng lập kế hoạch của con người. Bài viết hôm nay sẽ giải thích chi tiết hơn về khái niệm Prefrontal Cortex là gì, cấu trúc, chức năng của Prefrontal Cortex cũng như những hậu quả nghiêm trọng khi Prefrontal Cortex bị tổn thương, hãy cùng tham khảo nhé.

Prefrontal Cortex là gì?

“Prefrontal Cortex là vùng vỏ não trước trán, đóng vai trò chính trong việc điều hành các chức năng cao cấp, từ ra quyết định, kiểm soát hành vi, đến phát triển nhân cách và thiết lập mục tiêu.”

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, Prefrontal Cortex có vai trò đặc biệt trong quá trình phát triển cũng như các hoạt động sinh lý và hành vi của con người. Vỏ não tiền trán chiếm hơn 10% thể tích não, do đó, nó tham gia vào rất nhiều chức năng của cơ thể, nhiều hơn những gì có thể tóm tắt trong một bài viết. Tuy nhiên, có một loại nhận thức mà vỏ não tiền trán có lẽ được biết đến nhiều nhất, đó chính là chức năng điều hành.

Thuật ngữ chức năng điều hành được định nghĩa khác nhau đôi chút tùy thuộc vào từng ngữ cảnh. Nhưng nhìn chung, các chức năng điều hành tập trung vào việc kiểm soát các hành vi phản xạ ngắn hạn để tham gia vào các hoạt động như lập kế hoạch, ra quyết định, giải quyết vấn đề, tự kiểm soát và hành động với các mục tiêu dài hạn. Chúng là các quá trình nhận thức cao cấp mà con người thể hiện sự thành thạo vượt xa so với các loài động vật khác. Có thể nói, đây là một trong những chức năng giúp cho nhận thức của con người trở nên đặc biệt.

Những người bị tổn thương vỏ não tiền trán thường có khả năng vận động, cảm nhận và thậm chí trí thông minh bình thường. Nhưng họ thường gặp khó khăn trong các chức năng điều hành, cùng với những thay đổi về tính cách, những phản ứng cảm xúc bất thường và khó khăn chung trong việc hoạt động hàng ngày.

Cấu trúc của Prefrontal Cortex

Về mặt giải phẫu, vỏ não tiền trán (PFC) kết nối với nhiều bộ phận khác của não và có khả năng gửi và nhận thông tin. Vỏ não tiền trán được chia thành hai phần chính:

Vỏ não tiền trán trung gian (mPFC): Tham gia vào việc tự suy nghĩ, ghi nhớ và xử lý cảm xúc.
Vỏ não tiền trán bên (lPFC): Tham gia vào việc xử lý cảm giác, kiểm soát vận động và giám sát hiệu suất.

Chức năng của Prefrontal Cortex

Vỏ não tiền trán tham gia vào nhiều chức năng của não. Một trong những chức năng quan trọng nhất là chức năng điều hành, hay có thể hiểu đơn giản là khả năng tự điều chỉnh và lập kế hoạch. Để hình dung rõ hơn về chức năng điều hành của Prefrontal Cortex là gì, có thể tìm hiểu một số chức năng điển hình như sau:

Kiểm soát hành vi và xung động của con người;
Trì hoãn sự hài lòng tức thời;
Điều chỉnh cảm xúc;
Lập kế hoạch;
Ra quyết định;
Giải quyết vấn đề;
Đặt ra các mục tiêu dài hạn;
Cân bằng giữa phần thưởng ngắn hạn và mục tiêu tương lai;
Thay đổi hành vi khi tình huống thay đổi;
Quan sát và dự đoán hậu quả các hành vi của con người;
Có khả năng xem xét nhiều luồng thông tin;
Có khả năng tập trung sự chú ý.

Vỏ não tiền trán cũng ảnh hưởng rất lớn đến tính cách của con người. Bạn có thể hình dung phần nào về những gì xảy ra khi vỏ não tiền trán của một người bị tổn thương thông qua một sự việc xảy ra vào giữa những năm 1800. Một công nhân đường sắt tên Phineas Gage đã bị tổn thương vỏ não tiền trán bởi một thanh kim loại xuyên qua hộp sọ, anh ta sống sót nhưng tính cách đã hoàn toàn thay đổi. Anh trở nên bốc đồng và mất khả năng lập kế hoạch.

Có thể thấy, vỏ não tiền trán có tác động vô cùng lớn đến năng lực làm việc của một người. Khi vỏ não tiền trán bị tổn thương đồng nghĩa với việc bạn mất đi năng lực lập kế hoạch, đưa ra quyết định hay giải quyết các vấn đề. Đồng thời, cảm xúc và hành vi của bạn cũng dễ dàng bị mất kiểm soát. Đây đều là những kỹ năng cần có để một người có thể hoàn thành tốt công việc của mình.

Nguyên nhân gây nên tổn thương Prefrontal Cortex

Vỏ não tiền trán có thể bị tổn thương vì một số nguyên nhân phổ biến dưới đây:

Chấn thương não: Tai nạn, ngã, chấn thương thể thao và xô xát vật lý có thể gây chấn thương não.
Ung thư: Ung thư bắt nguồn từ não (khối u nguyên phát) hoặc lan đến não từ các vị trí gốc khác (khối u não di căn) có thể gây tổn thương Prefrontal Cortex.
Khối u: Ngoài các khối u ác tính, các khối u lành tính (không ác tính) cũng có thể gây hại cho vỏ não tiền trán.
Đột quỵ: Một mạch máu bị tắc hoặc chảy máu trong não có thể gây tổn thương vỏ não tiền trán.

Hậu quả khi Prefrontal Cortex bị tổn thương

Thay đổi tính cách và hành vi;
Vấn đề với hành vi xã hội và tăng hành vi chống đối xã hội;
Khả năng phạm tội hoặc trộm cắp cao hơn;
Vấn đề điều chỉnh cảm xúc và xung động;
Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD): Một tình trạng phát triển thần kinh ảnh hưởng đến sự chú ý, tăng động và tính bốc đồng;
Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD): Một rối loạn sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến mọi người sau các chấn thương;
Tâm thần phân liệt: Một tình trạng sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến hành vi, suy nghĩ và cảm xúc của một người;
Rối loạn lưỡng cực: Một tình trạng gây ra những thay đổi tâm trạng cực độ.

Prefrontal Cortex nhắc nhở chúng ta về sự phức tạp và kỳ diệu của bộ não con người. Nhận thức rõ ràng Prefrontal Cortex là gì không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách não hoạt động mà còn mở ra những phương pháp điều trị tiên tiến để cải thiện sức khỏe và tâm lý cho những ai đang chịu ảnh hưởng từ các vấn đề liên quan đến vùng não quan trọng này. Cuối cùng, hiểu biết về vỏ não tiền trán khuyến khích chúng ta quan tâm hơn đến vấn đề chăm sóc sức khỏe và luôn tìm kiếm những phương pháp mới để duy trì và cải thiện chức năng não bộ.

Trang Đoàn